خانوادۀ او دیشب با انتشار کردن خبر درگذشتش، او را “قهرمان ابدی جهان” نامیدند و درمورداش نوشتند:
«یک پدر متعهد، یک پدربزرگ دوستداشتنی، یک پدرشوهر دوست بامحبت، یک دوست متعهد، یک حرفهای پیروز و یک انسان بزرگ. او یک غول اسطوره ای است. ورزشکاری، میراثی از دستاوردهای بزرگش را برای ما به جای گذاشت. از خداوند برای وقتی که توانستیم در کنار تو سپری کنیم، سپاسگزار هستیم.»
زاگالو در ۲۴ سالگی ازدواج کرده می بود و همسرش در سال ۲۰۱۲ درگذشته می بود. او در نوجوانی آرزو داشت رانندۀ مسابقات اتوموبیلرانی بشود ولی چون سطح بینایی بالایی نداشت، قید آن را زد. او سپس به سراغ تحصیل در رشتۀ حسابداری رفت و بعد از وجود در یک تیم محلی در اوقات فراغتش، تصادفا فوتبالیست شد.
اگر او در به گفتن فارغالتصیل رشتۀ حسابداری به زندگیاش ادامه میداد، به گمان زیاد بر هیچ بامی نمیایستاد چه رسد به بام فوتبال جهان! این که او در برزیل دهۀ ۱۹۴۰ در رشتۀ حسابداری درس میخواند و رویای شرکت در مسابقات اتوموبیلرانی را داشت، مشخص می کند که به گمان زیاد خانوادهاش مرفه بوده یا دست کم فقیر نبودند.
ماریو زاگالو با لباس باشگاه بوتافوگو
زاگالو فوتبال را از هفده سالگی با وجود در باشگاه “آمریکا” اغاز کرد. او در سال ۱۹۵۰ به باشگاه فلامینگو پیوست و از سال ۱۹۵۱ بازی در تیم بزرگسالان فلامینگو را اغاز کرد. او تا ۲۷ سالگی (۱۹۵۸) در فلامینگو توپ زد و از آن به سپس نیز، تا ۱۹۶۵ که از دنیای فوتبال خداحافظی کرد، برای باشگاه بوتافوگو بازی کرد. او هافبک چپ می بود اما قابلیت بازی در پستهای فوروارد کناری و فوروارد میانی را هم داشت. او در فلامینگو و بوتافوگو در ۳۳۲ بازی ۷۶ گل زد.
زاگالو در تیم ملی برزیل نیز به گفتن هاقبک چپ بازی میکرد. اگرچه بازیساز تیم ملی برزیل در آن جام و جام جهانی ۱۹۶۲ دیدی می بود، ولی وجود موثر زاگالو به گفتن هافبک کناری، نقش مهمی در پیروزیهای تاریخی برزیل و تثبیت شخصیت زاگالو به گفتن مرد موفق تاریخ فوتبال برزیل در افکار عمومی این سرزمین ایفا کرد.
در تیم پرستارۀ برزیل در آن دوران، چندین بازیکن دو بار پی در پی فاتح جام جهانی شدند. زاگالو هم یکی از آنها می بود. پله، گارینشا، دیدی، واوا، زیتو، نیلتون سانتوس، گیلمار و چند نفر دیگر باقی آن افراد کامیاب بودند.
زاگالو، جام جهانی ۱۹۶۲
زاگالو تا سال ۱۹۶۴ برای تیم ملی برزیل بازی کرد و یکسال سپس هم به کلی با فوتبال وداع کرد. بازی کردن تا سن ۳۴ سالگی در آن دوران، قابل دقت می بود.
بعد از کارکرد ضعیف تیم ملی برزیل در جام جهانی ۱۹۶۶، زاگالو سرمربی برزیل شد و توانست این تیم را در جام جهانی ۱۹۷۰ به مقام قهرمانی رساند. تعداد بسیاری اعتقاد دارند تیمی که زاگالو در ۱۹۷۰ ساخت، بهترین تیم تاریخ جام جهانی است. بازیکنان تیم ملی برزیل، زاگالو را پروفسور صدا میکردند تا احترامشان را به او نشان دهند. پله نیز در زندگینامهاش با احترام زیاد از او یاد کرده است.
زاگالو در ۱۹۷۴ نیز سرمربی تیم ملی برزیل می بود ولی در غیاب پله، برزیل روبه رو هلند رینوس میشل و یوهان کرایف ناکامی خورد و در بازی ردهبندی نیز مغلوب لهستان شد.
زاگالو و پله
او در ۱۹۹۴ هم در کادر فنی تیم ملی برزیل می بود. آن سال او دستیار کارلوس آلبرتو پریرا می بود و به گفتن پشتیبانیمربی، یکبار دیگر طعم قهرمانی در جام جهانی را چشید.
چهار سال سپس، زاگالو باز هم روی نیمکت تیم ملی برزیل می بود ولی این بار به گفتن سرمربی. او در فینال جام جهانی ۱۹۹۸ زمان داشت برای دومین بار به گفتن سرمربی، قهرمان جام جهانی بشود ولی بیهوش شدن رونالدو پیش از اغاز بازی و درخشش زیدان، ناکامی سه بر صفر برزیل را در برابر فرانسۀ میزبان رقم زد.
در تاریخ جام جهانی، به غیر از زاگالو، فقط بکنبائر و دیدیه دشان به گفتن بازیکن و سپس مربی، فاتح جام شدهاند. دشان هم در فینال ۲۰۲۲ به بدشانسی زاگالو دچار شد و موفق نشد برای دومین بار به گفتن سرمربی، قهرمان جام جهانی بشود. یقیناً دشان و بکنبائر به گفتن بازیکن فقط یکبار قهرمان جام شدهاند ولی زاگالو دو بار.
فینال جام جهانی ۱۹۹۸
پیرمرد برزیلی در جام جهانی ۲۰۰۲ هم به گفتن مشاور در قهرمانی برزیل شریک می بود. این پیروزی در واقع پنجمین تجربۀ شراکت در فتح جام جهانی در زندگی ماریو زاگالو می بود.
زاگالو هنگامی برزیل را قهرمان جام جهانی ۱۹۷۰ کرد، تقریبا ۳۹ ساله می بود. فرانس بکنبائر هم در ۳۹ سالگی سرمربی تیم ملی آلمان شد و تعداد بسیاری به فدراسیون فوتبال آلمان عیب گرفتند که بکنبائر برای هدایت تیم در جام جهانی جوان است ولی بکنبائر دو سال زمان داشت و در ۴۱ سالگی، با آلمان به فینال جام جهانی ۱۹۸۶ رفت.
اما زاگالو در ۳۹ سالگی فاتح جام جهانی شد. از این حیث فقط سرمربی تیم ملی اروگوئه در جام جهانی ۱۹۳۰ بالاتر از زاگالو قرار میگیرد. آلبرتو ساپیکل، ۳۱ ساله می بود که توانست اروگوئه را قهرمان نخستین دورۀ جام جهانی فوتبال کند.
فینال جام جهانی ۲۰۰۲
با این که کارنامۀ زاگالو به گفتن بازیکن و مربی مایۀ رشک تعداد بسیاری از بزرگان فوتبال است، ولی او چه در برزیل چه در جهان چندان محبوب نبوده است. زاگالو زیاد تر محترم می بود تا محبوب. احتمالا چون بازیکن نابغهای نبوده است و یا این که مربی نوآور و مبتکری نبوده است. او همیشه با انبوهی از بازیکنان طراز اول فوتبال دنیا، تا حوالی فینال جام جهانی یا قهرمانی در جام پیش آمد اما موفق نشد همانند رینوس میشل سبک فوتبال تازهای ابداع کند و یا همانند بکنبائر شخصیت مربی را در جهان فوتبال ارتقا ببخشد.
زاگالو در فوتبال باشگاهی برزیل هم مربی تیمهایی همانند بوتافوگو، فلامینگو، فلومینزه و واسکو د گاما می بود. در فوتبال ملی مربی تیمهایی چون کویت، عربستان و امارات نیز می بود.
زاگالو در فاصلۀ سالهای ۱۹۷۶ تا ۱۹۷۸ سرمربی کویت می بود و با این تیم در تهران به فینال جام ملتهای آسیا رسید و شاگردانش ۱ بر صفر مغلوب تیم ملی ایران شدند. در همان سالها تلویزیون شاهنشاهی ترانهای با گفتن “زاگالو” پخش کرد که خوانندهاش ضیا آتابای می بود.
زاگالو (چپ) و حشمت مهاجرانی، مربی تیم ملی ایران، فینال جام ملتهای آسیا، ۱۹۷۶
در آن سالها ایران و کویت تیمهای برتر غرب آسیا بودند و این ترانه به مناسبت ناکامی کویت روبه رو ایران در فینال جام ملتهای آسیا ساخته شد. متن و اجرای ترانۀ “زاگالو” زیاد بیمزه و مضحک می بود. برای مثال ضیا آتابای این شعر را میخواند:
هنگامی که راهیِ ایران بودی زاگالو
بیخودی نبوده است هراسان بودی زاگالو
تو برزیل مرد میدان بودی زاگالو
صاحب صد گونه گفتن بودی زاگالو
اومده از برزیل زاگالو، واسهمون میگیره ژست لولو
شده مربی تیم کویت، میخواست از ما ببره زاگالو
گویم به ایران نیا، گویی نه، چرا نه زاگالو؟
پیش دلیران نیا، گویی نه، چرا نه زاگالو؟
اگه ایرانی رو میشناختی تو زاگالو
نمیاومدی نمیباختی تو زاگالو
مرد فوتبال جهان زاگالو
دیدی خوردی از ایران زاگالو
قبل و سپس از تکخوانیهای آتابای نیز، چهار تا مرد چهار بار میانها گفتند زاگالو! معلوم نیست زاگالو این تاثییر هنری درخشان را شنیده و دیده می بود یا نه. هر چه می بود، ترانۀ تلویزیون شاهنشاهی مایۀ خنده می بود. آن روزها از فضای مجازی خبری نبوده است و مردم هم سادهدل بودند وگرنه تا سالها میشد بابت این ترانه جوک ساخت و رادیو و تلویزیون آن موقع را به سخره گرفت.