این مقدار مبلغ یارانه در حالی به خانوار‌ها پرداخت می‌شد و با افزایشی همراه نبوده است که گزارشات مرکز آمار مشخص می کند در دهه ۹۰ تورم کالا‌های خوراکی از نرخ متوسط تورم بالاتر بوده و به جستوجو آن سختی بسیاری بر سبد معیشتی خانوار‌ها به اختصاصی در دهک‌های پایین داخل شده است. از نظر دیگر بر پایه داده‌های وزارت رفاه، کالری دریافتی مردم از سال ۱۳۹۰ به سپس نیز روندی نزولی به خود گرفت تا حدی که کالری دریافتی از سال ۹۷ به سپس، پایین‌تر از مقدار مورد نیاز شد و به عبارتی سختی بسیاری بر سبد معیشتی خانوار‌ها به اختصاصی در دهک‌های پایین داخل شده می بود.

در سال ۱۴۰۰ هرچند روال کاهشی کالری دریافتی متوقف و تقریباً ثابت ماند، اما سرانه مصرف کالا‌های اساسی خانوار‌ها اعم از «گوشت قرمز و سفید»، نشان داد که هرچند مصرف گوشت قرمز کلیه دهک‌ها نسبت به سال ۹۹ افزایش یافته، اما روال مصرف گوشت سفید مقداری متفاوت شده و مقدار مصرف خانوار‌های دهک‌های کم درآمد، پایین آمد و دهک اول ۱۳ درصد و دهک دوم ۱۰ درصد مصرف گوشت سفید خود را افت دادند، اما مصرف دهک‌های پردرآمد به جز دهک نهم تحول چندانی نیافت.

اما از سال ۱۴۰۱ و به جستوجو حذف ارز ترجیحی، مطرح «مردمی‌سازی و توزیع عادلانه یارانه‌ها» در حالی در راستای افزایش رفاه اجرا شده که خانوار‌های سه دهک اول، مبلغ ۴۰۰ هزار تومان و دهک‌های چهارم تا نهم درآمدی مبلغ ۳۰۰ هزار تومان به گفتن یارانه دریافت می‌کنند. هرچند قرار می بود این یارانه بر روی سفره غذایی خانوار‌ها بنشیند و به نوعی تورم تشکیل شده بر روی اقلام اساسی خوراکی را پوشش دهد و از همین رو مقرر شد پرداخت این یارانه‌ها به طور نقدی تنها به زمان دو ماه اجرا بشود و بعد از آن در بستر جدیدی، کالابرگ در اختیار مردم قرار گیرد تا افراد با کارت بانکی به فروشگاه مراجعه و مقدار اشکار کالا را با قیمت اشکار دریافت کنند، اما به علت مهیا نبودن زیرساخت‌ها برای اراعه کالا‌های اساسی، خانواده‌ها این مبلغ را هر جایی که خودشان تشخیص می‌دادند مصرف کردند.

در نهایت نیمه اول خردادماه امسال مطرح کالابرگ الکترونیک در حالی اغاز شد که مطابق با نظر انستیتو تغذیه ایران، ۱۱ قلم کالای اساسی شامل برنج ایرانی، حبوبات، شیر کم‌چرب، پنیر، ماست کم‌چرب، مرغ، تخم‌مرغ، روغن مایع، ماکارونی و قند در سبد غذایی این مطرح تعریف شد.

در فاز اول اجرای مطرح، سه دهک اول درآمدی و مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد تحت پوشش اجرای مطرح کالابرگ الکترونیک قرار گرفتند، به طوری که اگر ۷۰ درصد مبلغ یارانه خود را از بین این ۱۱ قلم خریداری می‌کردند، مبلغ یارانه‌شان ۲۰ درصد افزایش می‌یافت و مشمول یارانه تشویقی می‌شدند. در مرحله دوم اجرا اما، سه دهک اول درآمدی و مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره)، مشروط بر این که حداقل ۲۰۰ هزار تومان از اعتبار یارانه خود را از بین اقلام کالا‌های اساسی تعریف شده خریداری می‌کردند، از امتیاز تشویقی منفعت‌مند شدند.

با گذشت زمان، این مطرح تا دهک هفت درآمدی گسترش یافت و اگر هفت دهک درآمدی ۲۰۰ هزار تومان از مبلغ یارانه خود را از بین ۱۱ قلم کالای سبد غذایی تعریف شده خریداری می‌کردند، مشمول دریافت یارانه تشویقی ۱۲۰ هزار تومانی می‌شدند و به عبارتی با منفعت گیری از این مطرح، یارانه دهک‌های یک تا ۳ درآمدی به ۵۲۰ هزار تومان و یارانه دهک‌های چهارم تا هفتم درآمدی به ۴۲۰ هزار تومان افزایش می‌یافت.

در همین جهت برای سهولت خانوار‌ها اپلیکیشن و شبکه ملی اعتبار (شما) بر پایه هر کدملی راه‌اندازی شده است تا با منفعت گیری از آن، شرایطی برای سرپرستان خانواده فراهم بشود تا بتوانند مانده اعتبار یارانه خود را مشاهده، ۲۱۱ هزار فروشگاه متصل به مطرح و لیست اقلام را اشکار و از آن فروشگاه‌ها به طور اعتباری خرید کنند.

حتی امکان پذیر برخی افراد در زمان مراجعه به فروشگاه، کارت‌شان را با خود همراه نداشته باشند که از همین رو کد دستوری #۱۴۶۳*۵۰۰* مقدار اعتبار باقی‌مانده به فرد را مشخص می کند و این چنین با کدی که به فرد داده می‌بشود، فرد می‌تواند با در اختیار قرار دادن آن کد به فروشنده، خرید خود را انجام دهد.

با این وجود، اما همزمان با فرا رسیدن سالگرد پیروزی انقلاب، دولت از امروز (۱۷ بهمن‌ماه) به زمان سه ماه (تا ۱۷ اردیبهشت‌ماه) عمل به اجرای مرحله تازه مطرح کالابرگ الکترونیک تحت گفتن «مطرح فجرانه» کرده است؛ مرحله جدیدی که در آن «شرط ۲۰۰ هزار تومان خرید از یارانه» حذف شده و اعتبار تشویقی آن از ۱۲۰ هزار تومان (اعتبار تشویقی کالابرگی) به ۲۲۰ هزار تومان افزایش یافته است.

در این مرحله سبد ۱۱ قلمی برای فراهم حداقل کالری، پروتئین، ریزمغذی و ویتامین‌های ملزوم برای هر فرد شامل گوشت مرغ، گوشت قرمز، برنج، روغن، ماکارونی، شیر، پنیر، ماست، قند و شکر، تخم‌مرغ و حبوبات با قیمت‌های مبنای سال ۱۴۰۱ انتخاب شده و مابه‌التفاوت آن قیمت‌ها با قیمت روز (۱۴۰۲) از محل یارانه تازه دولت فراهم خواهد شد، به این معنی که قیمت روز سبد مشتمل بر ۱۱ قلم، ۷۴۳ هزار و ۷۵۰ تومان بوده که خانوار‌های دهک‌های اول تا هفتم درآمدی در صورت خرید بسته باید قیمت سال ۱۴۰۱ را به مبلغ ۵۲۳ هزار و ۳۰۰ تومان از جیب خود پرداخت کنند و مابه‌التفاوت آن تا قیمت روز (به مبلغ ۲۲۰ هزار و ۴۵۰ تومان) از محل اعتبار تازه دولت فراهم می‌بشود.

به عبارتی یارانه پرداختی دولت باتوجه به افزایش اعتبار تشویقی به ترتیب برای گروه‌های یک تا سه درآمدی در صورت خرید اقلام تعریف شده در سبد غذایی از ۴۰۰ هزارتومان به ۶۲۰ هزارتومان و برای دهک‌های چهار تا هفت درآمدی از ۳۰۰ هزارتومان به ۵۲۰ هزارتومان افزایش یافته است که با این افزایش اعتبار، تورم تشکیل شده روی اقلام پوشش داده می‌بشود و به این ترتیب قیمت روز سبدِ ۱۱ قلمی از ۷۴۳ هزار و ۷۵۰ تومان برای خانوار دهک‌های اول تا هفتم درآمدی معادل ۵۲۳ هزار و ۳۰۰ تومان خواهد می بود که مابقی آن را دولت پرداخت می‌کند.

مبلغ حمایتی دولت به‌صورت اعتبار در حساب سرپرست خانوار تخصیص یافته و در زمان خرید و مشابه با مقدار خرید مصرف می‌بشود. خانوار می‌تواند اقلام مطرح را در سقف وزنی و کالایی تعریف شده خرید کنند و امکان جابه‌جایی اعتبار بین گروه‌های کالایی مقدور نبوده به‌گفتن مثال با اعتبار برنج امکان خرید روغن وجود ندارد و فقط برای گروه لبنیات (شیر، پنیر و ماست) مقدور است.

یقیناً منفعت گیری و خرید در مطرح کالابرگ الکترونیک «اختیاری» است، اما منفعت گیری از آن علتبهره‌مندی از یارانه‌ای اضافه‌تر برای خانوار‌ها می‌بشود.

حمایتغذایی از کودکان دچار سوء تغذیه در سرزمین

مطرح امنیت غذایی کودکان از دیگر مطرح‌های حمایتی دولت در راستای حمایتاز کودکان دارای سوءتغذیه کمتر از ۵ سال است؛ از آنجایی که کودکان سپس از تولد، کارتی تحت گفتن کارت سلامت را از طریق خانه‌های بهداشت یا مراکز بهداشتی دریافت می‌کنند که در آن شاخص‌های مختلفی از جمله اندازه دور سر، وزن و قد کودک و… قید شده است، برخی کودکان می باشند که بر پایه شاخص‌های درج شده در آن کارت، استاندارد‌های ملزوم را ندارند و از همین رو مختصات سلامتی آن‌ها زیر خط سلامت قرار می‌گیرد و این یعنی آن کودک نیازمند دقت اختصاصی است.

از همین رو وزارت رفاه چند ماه بعد از اجرای مطرح کالابرگ الکترونیک، مطرح حمایتاز کودکان دچار سوتغذیه را اجرا کرده است. در این مطرح وزارت رفاه از کودکانی که از سوی وزارت بهداشت معارفه خواهد شد و در دهک یک تا هفت درآمدی قرار دارند حمایتو به ازای هر کودک نیازمند دقت زیاد تر و امنیت غذایی که در دهک یک تا ۵ درآمدی قرار دارد، ماهانه مبلغ یک میلیون تومان و به ازای هر کودک دهک ۶ و ۷ مبلغ ۶۰۰ هزار تومان به حساب سرپرست او واریز (شارژ) می‌کند.

سرپرستان خانوارِ مشمول این مطرح، تنها در شرایطی می‌توانند از این اعتبار منفعت گیری کنند که از بین ۱۶ قلم کالای غذایی تعریف شده در مطرح شامل خرما، سیب، هویج، کدو سبز، پیاز، گوجه فرنگی، عدس و مغزدانه، برنج ایرانی، حبوبات، شیر کم‌چرب، پنیر، ماست کم‌چرب، مرغ، تخم‌مرغ، روغن مایع، ماکارونی خرید کنند.

خانواده نیز تنها دو ماه زمان دارد اقلام را بر پایه برتری‌بندی انتخاب و برای کودک خود خریداری کند. از سویی دیگر نیز وزارت بهداشت هر ۶ ماه یکبار کودکان را بازدید می‌کند و اگر کودکی رشد نکرده باشد، خانواده او فراخوانده می‌بشود. وزارت بهداشت آن را به وزارت رفاه گزارش می‌کند و وزارت رفاه جلوی اعتبار را تا وقتی که مطمعن اشکار کند که سرپرست خانوار توجیه شده و آن را برای کودک خود در مرحله سپس هزینه می‌کند، می‌بندد.

بر پایه آخرین اظهار وزارت رفاه، ۱۵۳ هزار و ۴۰۰ نفر از سوی وزارت بهداشت به وزارت رفاه معارفه شده‌اند که ۱۳۱ هزار و ۸۳۰ نفر مشمول مطرح شده‌اند.

مطرح حمایتاز مادران دارای فرزندان شیرده نیز مطرح تازه‌ای است که وزارت رفاه عمل به اجرای آن کرده است. در مرحله ابتدایی مادران دارای کودک شیرخوار و کودک زیر دو سال در دهک یک در ۸ استان خراسان شمالی و خراسان جنوبی، هرمزگان، لرستان، فارس، گلستان، ایلام و یاسوج شناسایی شده‌اند.

براین مبنا ۲۷ هزار مادر شناسایی شده است که از این تعداد ۲۲ هزار نفر مشمول مطرح شده و به آن‌ها ماهانه ۴۰۰ هزار تومان پرداخت می‌بشود.