بر هیچ کس پوشیده نیست که در دنیای پیچیده  امروز و زندگی در هزارتوهایش، تمرکز حواس و دقت چه تاثییر مهمی بر زندگی حرفه ای و شخصی هر فردی دارد. در دنیای بزرگسالی با هجوم فشارهای زندگی مدرن  آن جا که کوچک ترین چیزی اثری بر ما و نشانی از خود در ما باقی می گذارد، در هجمه ی استرس و اضطراب، تمرین ذهن آگاهی و مراقبه مفری است که اگر از کودکی بیاموزیمش چه زیاد که از جادوی خرسندی این حکمت خردمندانه کهن منتفع خواهیم شد.

ذهن آگاهی دریچه ای ازامکانات تازه برای شاد بودن و سلامتی را به روی فرزندان مان می گشاید. دقت و تمرکز کودکان را بالا می برد. و کارکرد مغز را برای همدلی و مهربانی، اسایش و مدیریت احساسات و عواطف بهبود می بخشد.

هنگامی پای کودک کوچک ما به دنیای مدیتیشن یا مراقبه باز می شود، بهتر می تواند با خودش ربط بگیرد. بعد بیایید مکان امنی برای فرزندان مان اشکار کنیم. مکانی عاری از استرس و اضطراب. بیایید از ذهن آگاهی منفعت ببریم و با آموختن آن به کودکان مان به آنها نشان دهیم که این فضای امن کجاست. بیایید پشتیبانی شان کنیم تا اسایش را دریابند و راه به جایی ببرند که آن جا بهتر می توانند احساسات و خود واقعی شان را فهمیدن کنند.

هنگامی ثابت شده است که این تکنیک ها و راهکارهای مبتنی بر حکمتی چند هزارساله چه تاثییر ژرفی بر زندگی بزرگسالان می گذارند، چرا کودکان مان را با آنها آشنا نکنیم؟ خوشبختانه امروزه در تعداد بسیاری از کشورهای جهان این حکمت، همچون یک درس ، در تعداد بسیاری از مدارس تدریس می شود.

تمرین تنفس درست و عمیق، مراقبه و تمرین ذهن آگاهی اکنون در کشورهایی همانند بریتانیا، هلند، کانادا ، استرالیا و آمریکا در برنامه آموزشی کودکان گنجانده شده اند و به آن ها  پشتیبانی می کنند که بهتر مرحله های رشد خود را پشت سر بگذارند.

با این حال زیاد مهم است که آموختن این تمرینات را به کودکان از سنین پایین تر اغاز کنیم. می دانیم که برای مثال تمرین های اسایش ذهن یا تمدد اعصاب که بعضی اوقات برای نوجوانان مقطع راهنمایی یا دبیرستان به کار برده می شوند، زیاد سخت و کندد پیش می روال.

نیاز است که کودکان در سنین بین ۳ تا ۴ سال تمرین های ملزوم برای ذهن آگاهی را بیاموزند.  این که چه طور وقتی را در سکوت بگذرانند و روی تنفس خود کار کنند. این بچه ها با آموختن این توانایی تعداد بسیاری از توانایی دیگر را با کیفیت و شدت بالاتری فرا می گیرند.

ذهن آگاهی برای کودکان- مزایا و چالش ها

من به محیط اطرافم علاقه دارم

یکی از اهداف مهم ذهن آگاهی، برانگیختن حس کنجکاوی و دقت و تمرکز بر دنیای اطراف است.  مقصد در ذهن آگاهی اصلا این نیست که با دقت و تمرکز به درون از دنیای بیرون غافل شویم. 

در تمرین ذهن آگاهی با کودک، ربط او با دنیای بیرون در هماهنگی با تمرکز به ندای درون، و با نگه داری اسایش و مطمعن به نفس کامل میسر می شود.

آگاهم که حول و حوش من چه می گذرد

قابلیت تمرکز کردن بر روی چیزی خاص جهت می شود قوه تمرکز و دقت کودک تحکیم شود. کودک در دنیای امروز که محرک ها زیاد زیادند، فاقد آن فیلترهای عقلانی یا منطقی است که در بزرگسالان عمل می کنند. تمرین ذهن آگاهی به کودک یاد می دهد که حواسش را جمع کند.

من می فهمم، فهمیدن می کنم و می توانم احساسات منفی ام را هدایت کنم

 می دانیم که تمرکز حواس مبتنی بر تمرین هایی است که باید استمرار داشته باشند و به طور یک روش در کل زندگی درآیند. تمرین های ذهن آگاهی نگاه کودک ما را به دنیای اطرافش تحول می دهند. کودک می فهمد که غم، نشاط یا خشم از کجا می آیند و می توانند کنترل آن را در دست بگیرند.

این به نوبه خود بر توانایی های اجتماعی و ارتباطی آن ها تاثییر زیاد مثبتی خواهد گذاشت. دانش آموزی که در خردسالی تمرین ذهن آگاهی کرده است، در کلاس درس به ندرت پرخاش می کند.

ذهن آگاهی ابزاری است که پشتیبانی می کند کودک انسان بهتری باشد. فهمیدن وجود و بودن در جهان، و حس زیبایی های آن، آگاهی از جهان اطراف و دنیای درون تلاشی است برای این که کودک بیشتر از همه چیز رو به انسانیتی والاتر رشد کند.

تمرین ذهن آگاهی برای کودک: روش هایی مفرح و شاد برای اغاز تمرین

مطمئنا ذهن آگاهی فقط به شیوه تمرکز بر تنفس و یا اسایش ذهن یا مراقبه  محدود نمی شود. ذهن آگاهی زیاد با رژیم غذایی کودک و تمرین های بدنی و ورزش های روزانه،  ربط با دیگران و کار روزانه  در پیوند است.

برای این که کودک را ترغیب کنیم که این تمرین ها را یاد بگیرد در وهله اول این تمرین ها باید به طور یک بازی سرگرم کننده و زیاد ساده و در عین حال شاد انجام گیرند. چنانچه کودک خردسال باشد در فاصله سنی ۳ تا ۶ سال اصل سادگی و سرگرم کنندگی باید مد نظر قرار گیرد.

بازی من یک ابرقهرمان هستم

 در ابتدا به کودک تان بگویید که امروز قرار است بازی سوپرمن یا دختر شگفت انگیز را انجام بدهیم. ما در این بازی به حالت ” قوت” می ایستیم.  حالت قوت یعنی پشت کاملاً صاف ، شکم داخل و منقبض، قوز نمی کنیم و دست ها را روی باسن  می گذاریم و چشم ها را می بندیم. 

ببینیم در این بازی چه فردی ابر قهرمان است. ما با چشم های بسته حواس مان را کاملا جمع می کنیم . همانند یک رادار قوی حتی به کوچک ترین صداهای اطراف مان دقت می کنیم. در سکوت کامل دقت می کنیم. ابر قهرمان کاملا آرام و یقین است، سخن نمی زند و فقط گوش می دهد.  و فهمید صداهای اطرافش هست. 

این بازی را هر روز یا هفته ای چند روز انجام می دهیم و رکورد کودک ابرقهرمان مان را هر روز زیاد تر می کنیم. حوصله داشته باشید. این بازی را برای خودتان هم جدی بگیرید. شما هم تمرین کنید. خلاق باشید. بازی را به هر شیوه ای دلنشین و شاد کنید. کودک را ترغیب به بازی کنید.

 تمرین تنفس عمیق با یک حیوان عروسکی 

احتمالا بهترین زمان مناسب برای این تمرین زمان خواب کودک باشد. از کودک بخواهید که در جای خوابش قرار بگیرد و به پشت دراز بکشد. آرام  باشد و بدنش را شل و ریلکس کند. با همان ادبیات کودکانه، اکنون عروسک را روی شکم کودک قرار دهید. اسم عروسک را به زبان بیاورید. و برای مثالً بگویید:  ” گوگو” روی شکم آرمیتای کوچولوی مامان خوابیده و خروپف می کند.

 سپس از کودک بخواهید به اندازه شمردن از یک تا چهار نفسش را از راه بینی فرو ببرد، این کار را که بکند، خود به خود عروسک و شکم برآمده می شوند و بالا می آیند. سپس از یک تا سه در ذهنش بشمرد و نفسش را نگه دارد.  سپس از طریق دهان بازدم کند و نفسش را بیرون بدهد. با این کار عروسک و شکم پایین می آیند. کودک را تشویق کنید. و بخواهید این کار را ده مرتبه انجام دهد. سپس بگویید :  اکنون  گوگو خوابش برد. یقین باشید سپس از ده بار تمرین، و تنفس عمیق شکمی ، کودک شما همراه با عروسکش به خواب می رود.

بازی کشف احساسات من با  آب و هوا 

یکی از راهکارهایی که می توان کودک را فهمید احساساتش کرد. راهکاری است که خانم الین استل در کتابش با گفتن  نشستن همانند قورباغه به والدین برای مراقبه به همراه کودکان شان اراعه می دهد. 

بنا بر این راهکار به کودک می گوییم که بازی آب و هوا بکنیم . از او می خواهیم که چشم هایش را ببندد و از خودش بپرسد امروز هوای حال و احوال من چطوری است؟ و به احساساتش دقت کند و آن ها را با آب و هوا ربط دهد. برای مثال اگر شاد باشد، یعنی هوا آفتابی است. اگر غمگین باشد، هوا ابری و بارانی است و اگر خشمگین باشد هوا طوفانی است. 

بکوشید از این طریق کودک تان را بهتر بشناسید. حتی می توان با این بازی پی به خستگی یا گرسنگی خردسال برد. یا هنگامی حسی دارد که از شما نهان می کند، حالتی همانند هراس با بازی آب و هوا هم کودک را فهمید آن کنید و هم خودتان به آن پی ببرید.

بازی پیاده روی با ” بیایید دقت کنیم چی می بینیم و چی می شنویم”

کودکان زیاد فعال و پر جنب و جوش می باشند. یکی از تمرین های دیگر ذهن آگاهی فهمید کردن آن ها به محیط حوالی شان در میانه پیاده روی است. برای مثال هنگامی دارید آن ها را از مدرسه یا مهد به خانه  می آورید. یا هنگامی دارید با هم به پارک می روید به آن ها بگویید: بیایید  با هم بازی ” دقت” بکنیم. همین طور که راه می رویم، کاملا دقت کنیم که چه می بینیم و چه می شنویم.

حتی جزئی ترین چیزها. برای مثال مامان الان دید که یه مامان غمگین رد شد. یا من شنیدم یکی دورتر از ما می خندد. ” من دیدم که..”؛ ” من فهمید شدم که…” ؛ ” من پِی بردم که…” ؛ “من شنیدم که…”

بازی را همین طور ادامه دهید و بکوشید در عین جدی بودن تمرین، برای کودک مفرح و بامزه باشد. او را خسته نکنید. 

حتما از قبل دقت کنید کودک گرسنه نباشد، خسته نباشد. تمرین ها را در حالی انجام دهید که کودک سر حال باشد، حوصله داشته باشد و از آن لذت ببرد.

در نتیجه باید او گفت که شیوه ها و روش های زیاد زیاد بسیاری برای کار و تمرین ذهن آگاهی با کودک مناسب سن او و شخصیت اش وجود دارد. والدین خلاق شیوه های خودشان را هم اضافه می کنند.

اما هیچ زمان فراموش نکنید که بزرگ ترین الگوی کودک  در نگه داری اسایش، خونسری، مطمعن به نفس و مهربانی و محبت پایدار خود شما هستید.

لذت بودن با کودک تان را فراموش نکنید. از این لحظات خاطره بسازید. شما در همین لحظه ها با نشاط و عشق انسانی را می پرورانید که نشاط و عشق به جهان هدیه می دهد.