چشمان این کرم نزدیک به بیست برابر زیاد تر از دیگر قسمت‌های سر آن وزن دارد و در این جانور ریز و شفاف دریایی به نحوه عجیبی نامتناسب به نظر می‌رسد.

کرم‌های وانادیس در اطراف جزیره ایتالیایی پونزا، درست در غرب ناپل، یافت خواهد شد. آن‌ها کرم‌ها شب‌زی می باشند و وقتی که خورشید در آسمان است، از دید خارج خواهد شد. اما این کرم‌ها بعد از تاریک شدن هوا با همنوعان خود چطور ربط برقرار می‌کنند؟ و چه منفعت‌ای دارند؟

آندرس گارم (Anders Garm)، زیست‌شناس عصبی و دریایی از گروه زیست‌شناسی دانشگاه کپنهاگ می‌گوید: ما اغاز به کشف این رمز و راز کردیم که چرا یک کرم تقریبا نامرئی و شفاف که در تاریکی شب تغذیه می‌کند اینگونه تکامل یافته و چشم‌های بزرگی پیدا کرده است. به این ترتیب، اولین مقصد این می بود که جواب دهیم که آیا چشم‌های بزرگ به این کرم بینایی خوبی می‌بخشد یا خیر.

معلوم است که بینایی وانادیس‌ها عالی و پیشرفته است. تحقیقات نشان داده است که این کرم می‌تواند از چشمان خود برای دیدن اجسام کوچک و ردیابی حرکات آن‌ها منفعت گیری کند.

این واقعا دلنشین است، چون این چنین توانایی طبق معمول برای ما مهره‌داران، همراه با بندپایان یعنی حشرات، عنکبوت‌ها و … و سرپایان همانند اختاپوس و ماهی مرکب وجود دارد. این اولین بار است که این چنین بینایی گسترش یافتهای فراتر از این گروه‌ها دیده می‌شود. در واقع، تحقیقات ما نشان داده است که این کرم بینایی بسیار‌ای دارد. گارم می‌گوید به‌رغم این که یک ارگانیسم نسبتا ساده با مغزی کوچک است، بینایی آن با چشم موش‌ها برابری می‌کند.

این همان چیزی است که چشم و دید شگفت انگیز کرم را در قلمرو حیوانات منحصر به فرد می‌کند. کار این محقق بر فهمیدن این نوشته متمرکز است که چطور سیستم‌های عصبی ساده می‌توانند کارکرد‌های زیاد پیچیده‌ای داشته باشند.

نور فرابنفش و زبان مخفی

اکنون، محققان در تلاش می باشند تا دریابند چه چیزی علتشده این کرم به این چنین بینایی خوبی دست یابد. قسمت‌های بدن کرم‌ها به جز چشم‌هایشان که برای کارکرد نیاز به ثبت نور دارند، شفاف می باشند. از آنجایی که دیده شدن باید برای وانادیس‌ها هزینه داشته باشد، چیزی در رابطه مزایای تکاملی چشمان آن باید وجود داشته باشد که زیاد تر از عواقب آن باشد.

آنچه که کرم‌ها از این چشم‌های بزرگ به دست می‌آورند تا این مدت اشکار نیست به‌اختصاصی به این علت که آن‌ها حیوانات شب‌زی می باشند که در طول روز، وقتی که چشم‌ها طبق معمول بهترین کارکرد را دارند، دیده نمی‌شوند.

هیچ کس تا به حال این کرم را در طول روز ندیده است، به این علت ما نمی‌دانیم کجا نهان خواهد شد؛ به این علت نمی‌توان این گمان را رد کرد که کرم‌ها از چشم‌های خود در روز نیز منفعت گیری می‌کنند. اما آنچه می‌دانیم این است که با اهمیت ترین فعالیت‌های آن، همانند یافتن غذا و جفت‌گیری، در شب اتفاق می‌افتد.

این کرم‌ها طول موج‌های نوری متغیری نسبت به ما انسان‌ها می‌بینند. دید آن‌ها به نور ماوراء بنفش است که برای چشم انسان نامرئی است؛ و به حرف های گارم، این امکان پذیر نشان دهد که مقصد چشمان آن دیدن سیگنال‌های زیست‌تاب در دریای سیاه شبانه است.

زیست‌تابی (Bioluminescence)، به تشکیل و انتشار کردن نور توسط موجودات زنده که در تاثییر عکس العمل‌های شیمیایی در بدن آن‌ها صورت گرفته باشد حرف های می‌شود.

ما یک نظریه داریم که خود کرم‌ها نورانی می باشند و از طریق نور با یکدیگر ربط برقرار می‌کنند. موجودات اگر از نور آبی یا سبز معمولی به گفتن زیست‌تاب منفعت گیری کنند، در خطر جذب شکارچیان نیز هستید. اما اگر در عوض، کرم از نور ماوراء بنفش منفعت گیری کند، برای حیواناتی غیر از گونه‌های خود نامرئی می‌ماند. به این علت، فرضیه ما این است که آن‌ها دید فرابنفش راحتی را گسترش داده‌اند تا زبان مخفی داشته باشند.

این همه چیز را واقعا شوق انگیز می‌کند، چون نور فرابنفش زیست تاب تا این مدت در هیچ حیوان فرد دیگر مشاهده نشده است. به این علت، امیدواریم بتوانیم این را به گفتن اولین نمونه اراعه کنیم.

موضوعی شوق انگیز برای تحقیقات رباتیک

در نتیجه این کشف، آندرس گارم و همکاران پژوهشی او این چنین کار خود را با محققان رباتیک در دانشگاه جنوب دانمارک (SDU) اغاز کردند که الهام‌قسمت فناوری در زیست‌شناسی می باشند. آن‌ها با هم یک مقصد مشترک دارند که بازدید کنند آیا می‌توان مکانیسم پشت این چشم‌ها را به خوبی فهمیدن کرد تا آن را به فناوری تبدیل کرد یا خیر.

به حرف های گارم، چشمان وانادیس در رابطه با نظریه تکاملی نیز دلنشین است، چون می‌تواند به حل یکی از سنگین‌ترین او گفت و گو‌های آکادمیک حوالی این نظریه پشتیبانی کند.

چشم‌های وانادیس به سادگی ساخته شده‌اند، اما عملکردی پیشرفته دارند. در عین حال، آن‌ها در یک بازه وقتی نسبتا مختصرِ تکاملی یعنی تنها چند میلیون سال تکامل یافته‌اند. این بدان معناست که آن‌ها باید جدا گانه از چشم انسان رشد کرده باشند و رشد بینایی، حتی با سطح کارکرد بالا، در زمان زمان نسبتا کوتاهی امکان پذیر است.