یک صدمه مغزی شدید می‌تواند کار کند تا بیماران نسبت به محرک‌ها عکس العمل نشان ندهند، اما این بیماران امکان پذیر زیاد تر از آنچه تا بحال فکر می‌کردیم، هوشیار باشند.

یک مطالعه تازه در رابطه فعالیت مغز نشان داده است که تا یک چهارم بیمارانی که در اغما می باشند، امکان پذیر «هوشیاری نهان» داشته باشند.

بعد از یک صدمه مغزی شدید همانند ضربه مغزی یا سکته مغزی، بیماران می‌توانند داخل حالتی شوند که در آن به محرک‌های محیط خود همانند صدا، نور و درد عکس العمل نشان نمی‌دهند. این حالت می‌تواند “اغما” باشد که همانند خوابی عمیق و مداوم است یا حالت نباتی که در آن بیمار امکان پذیر بیدار به نظر برسد و حتی چشمانش باز باشد، اما باز هم جواب و واکنشی نمی‌دهد و یک حالت سوم موسوم به «حداقل هوشیاری» که در آن بیماران حتی امکان پذیر حرکت را با چشمان خود جستوجو کنند، اما نمی توانند به دستورات جواب دهند.

این لزوماً به این معنی نیست که این بیماران حداقل تا حدی از آنچه در حال وقوع است، آگاه نیستند. در چند دهه قبل، دانشمندان نشانه‌هایی از «هوشیاری نهان» را در برخی از بیماران بدون عکس العمل شناسایی کرده‌اند.

در آزمایش‌ها، دستورالعمل‌هایی همانند «فکر کنید دستتان را باز و بسته می‌کنید» در حالی که فعالیت مغز آنها از طریق تصویربرداری رزونانس مغناطیسی عملکردی(fMRI) یا الکتروانسفالوگرافی(EEG) بازدید می‌شد، به بیماران داده شد.

در برخی موارد این سنجش‌ها نشان داد که عکس العمل‌های هوشمندانه‌ای در مغز رخ می‌دهد، حتی بدون علامت فیزیکی آشکار، همانند باز و بسته شدن دست‌های بیمار. این مشخص می کند که برای برخی از بیماران مشکل شناختی نیست، بلکه توانایی‌های حرکتی آنهاست که تبدیل وضعیتی به نام تفکیک حرکتی شناختی می‌شود.

یلنا بودین نویسنده ارشد این مطالعه تازه می‌گوید: به نظر نمی‌رسد برخی از بیماران مبتلا به صدمه مغزی شدید در حال پردازش دنیای بیرونی خود باشند. با این حال، هنگامی که آنها با تکنیک‌های پیشرفته همانند fMRI و EEG برسی خواهد شد، می‌توانیم ببینیم که فعالیت مغز خلاف آن را مشخص می کند. این نتایج، سوال‌های مهم اخلاقی، بالینی و علمی را نقل می‌کند همانند این که چطور می‌توانیم از این ظرفیت شناختی نادیده برای تشکیل یک سیستم ارتباطی و ترقی بهبودی زیاد تر منفعت گیری کنیم؟

این مطالعه تازه ۲۴۱ شرکت کننده را از شش مرکز گوناگون در سراسر ایالات متحده، بریتانیا و اروپا در ۱۵ سال قبل مورد بازدید قرار داد که همه آنها در حالت‌های اغما، نباتی یا با حداقل هوشیاری با fMRI یا EEG یا هر دو مورد، از چند روز تا سال‌ها بعد از صدمه دیدگی‌شان آزمایش قرار گرفتند.

دلنشین است که این مطالعه نشان داد که ۲۵ درصد از بیماران قادر به پیروی مکرر از دستورالعمل‌ها در طول چند دقیقه بودند. این بالاتر از تخمین‌های نقل شده در مطالعات قبلی است که ۱۵ تا ۲۰ درصد را نظر می‌کرد.

هرچند اخطارهایی وجود داشت. از آنجایی که داده‌ها توسط تیم‌های گوناگون در یک دوره وقتی طویل جمع‌آوری شده‌اند، راه حلها استاندارد نشده بودند، به این علت امکان پذیر مقداری تنوع وجود داشته باشد.

این مطالعه این چنین ۱۱۲ شرکت‌کننده دیگر را که می‌توانستند به دستورالعمل‌های شفاهی جواب دهند، تجزیه و تحلیل کرد. با این حال تنها ۳۸ درصد از این بیماران فعالیت مغزی منطبق با «هوشیاری نهان» را نشان دادند که مشخص می کند فعالیت مغز و آزمایش‌ها برای یافتن آن تا این مدت زیاد پیچیده است.

این تیم می‌گوید اراعه دستورالعمل‌هایی برای چگونگی برسی تفکیک حرکتی شناختی، مورد تمرکز کارهای آینده خواهد می بود، چرا که فهمیدن بهتری از هوشیاری در این حالت‌ها می‌تواند نتایج را برای بیماران بهبود بخشد.

بودین او گفت: خانواده‌ها به ما حرف های‌اند که به محض این که یک نتیجه آزمایش مثبت نشان دهنده تفکیک حرکت شناختی با تیم بالینی بیماران به اشتراک گذاشته شود، می‌تواند نحوه تعامل تیم با فرد را تحول دهد.

این تیم به علائم رفتاری ظریفی که می‌تواند تحت کنترل ارادی باشد، یا سخن بگویید کردن با بیمار یا پخش موسیقی در اتاق دقت بیشتری می‌کند. از نظر دیگر، ناتوانی در تشخیص تفکیک حرکتی شناختی می‌تواند عواقبی جدی نظیر مرگ، از دست رفتن نشانه‌های آگاهی و عدم دسترسی به توانبخشی فشرده داشته باشد.

این پژوهش در مجله پزشکی New England انتشار شده است.