گروهی از محققان دانشکده زیست‌شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، به سرپرستی دکتر مهران حبیبی رضایی، استاد دانشکده زیست‌شناسی دانشکدگان علوم، سامانه تقطیر مولکولی طراحی کردند که کارایی بسیاری در صنایع دارویی و غذایی دارد.

دکتر حبیبی رضایی درمورد کاربردهای سامانه تقطیر مولکولی و اهمیت صنعتی آن او گفت: «تقطیر مولکولی سیستمی برای جداسازی و استخراج ترکیبات گوناگون اعم از دارویی، غذایی، پتروشیمی و شیمیایی است. هم اکنون ۵۴ نوع مکمل دارویی و غذایی وارداتی در سرزمین مصرف می‌شود که به معنی خروج سالانه صدها میلیون دلار ارز از سرزمین است. برندهای ایرانی تولیدکننده مکمل، در واقع ماده مؤثر را داخل می‌کنند و فرایندهای شربت، قرص یا کپسول کردن و تبدیل آنها به محصول نهایی را انجام خواهند داد. در حالی که مسئله مهم و فناورانه در این بین، ماده مؤثر مکمل‌ها است که تا بحال هیچ یک از آنها در ایران و خاورمیانه تشکیل نشده است.»

به حرف های استاد دانشگاه تهران، انواع ویتامین‌ها (A، B، C، E، D، K)، اسیدهای چرب (امگا ۳، امگا ۶ و امگا ۹)، مینرال‌ها (کلسیم، منیزیوم، آهن، روی و غیره)، برخی ترکیبات تخلیص‌شده از گیاهان دارویی، برخی ترکیبات بوتانیکال همانند کافئین و کورکومین، برخی از ترکیبات Marine origin همانند بتاکاروتن و هیدروکسی آپاتایپ و در نهایت انواع آمینواسیدها از این قبیل داروهای مکمل به شمار می‌آیند که در این بین، مواردی همانند امگا ۳ و ویتامین E مصرف بالایی دارند.

حبیبی در توضیح فناوری تقطیر مولکولی او گفت: «محور مهم فناوری تشکیل این مکمل‌ها، قسمت تغلیظ است. کشورهای دارنده این فناوری از سیستم تقطیر مولکولی (Molecular Distillation) در مقیاس صنعتی منفعت گیری می‌کنند که دارای گونه‌های گوناگون با کارکردهای گوناگون است. یکی از مدرن‌ترین و پیچیده‌ترین گونه‌های سیستم تقطیر مولکولی، گونه Short Path Distillation است.»

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران افزود: «این سامانه بر پایه تبخیر تحت خلأ شدید عمل می‌کند و توانایی تفکیک و تخلیص ترکیبات در مقیاس‌های مولکولی و حذف ناخالصی‌ها به طور انتخابی را دارد. دانش فنی طراحی و ساخت تجهیزات و ادوات گوناگون مهم و جانبی این سامانه، پیش از این محدود به چند سرزمین بوده است.»

وی درمورد فرایند اجرای این پروژه اظهار داشت: «از آبان‌ماه سال ۱۳۸۹ تیمی علمی و فنی متشکل از نزدیک به ۴۰ نفر متخصص در حوزه‌های مهندسی شیمی، مکانیک، صنایع غذایی، شیمی و زیست‌فناوری با مقصد بومی‌سازی دانش فنی ساخت این سامانه تلاش کردند و سرانجام در سال جاری، برای نخستین بار در خاورمیانه، موفق به طراحی و ساخت آن در مقیاس پایلوت شدند. در سامانه طراحی‌شده در دانشکده زیست‌شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، محصول امگا ۳ در مقیاس پایلوت، با پیروزی تشکیل شده است. این سامانه اکنون در حال بهینه‌سازی شرایط فرایندی برای استخراج آلفا-توکوفرول و CBD است.»

گفتنی است مهدی طاعتی، فاطمه اشعاری و سجاد تاجدینی از همکاران این پروژه پژوهشی بوده‌اند.