از نهنگ‌های قاتل که کلاه ماهی قزل‌آلا بر سر دارند تا خورشیدگرفتگی کامل ماه آوریل، امسال سال مهمی برای اخبار علمی می بود.

در این نوشته، پنج مورد از با اهمیت ترین داستان‌های علمی سال ۲۰۲۴ را معارفه می‌کنیم که با یک معمای کیهانی اغاز می‌شود؛ معمایی که می‌تواند هر آنچه را که فکر می‌کردیم درمورد جهان می‌دانیم تحول دهد.

۱. ما درمورد کیهان نادرست فکر می‌کردیم

تصویری از انبساط جهان

در اغاز سال، تلسکوپ‌های فضایی جیمز وب و هابل با هم متحد شدند تا یکی از دردسرسازترین معماهای فیزیک را قبول کنند: این که جهان بسته به این که ما کجا را نگاه کنیم، با شدت‌های متغیری در حال انبساط است.

این اتفاق نخستین بار توسط هابل در سال ۲۰۱۹ و بار دیگر توسط جیمز وب در سال ۲۰۲۳ مشاهده شد، اما دانشمندان امیدوار بودند احتمالا در اندازه‌گیری‌ها خطایی وجود داشته باشد. اما روز ۶ فوریه، یک بازدید سه‌گانه این اختلافات را قبول کرد و آنچه را که فکر می‌کردیم درمورد کیهان می‌دانیم، زیر سوال رفت!

آدام ریس، نویسنده ارشد این مطالعه و استاد فیزیک و نجوم دانشگاه جان هاپکینز، در بیانیه‌ای او گفت: «با نفی خطاهای اندازه‌گیری، آنچه باقی می‌ماند این گمان واقعی و شوق‌انگیز است که ما جهان را کاملا نادرست فهمیدن کرده‌ایم.»

۲. عنکبوت در مریخ

سازند شهر اینکای مریخ (سمت چپ) که انگارً با تپه‌هایی از «عنکبوت‌های سیاه» پوشیده شده (راست)، در واقع یک اتفاق معمولی بهاری در سیاره سرخ است

خبر شوق‌انگیز علمی دیگر مربوط به اواخر آوریل می بود، وقتی که آژانس فضایی اروپا (ESA) از انبوهی از نشانه‌های دوک‌همانند یا عنکبوت‌مانندی عکس گرفت که در سراسر ناحیه قطبی جنوب مریخ، اطراف سازند اسرارآمیزی به نام شهر اینکا، پراکنده شده بودند.

به نظر می‌رسید آن خوشه‌های سیاه، پاهای ریز و زبانه‌همانند دارند، شبیه انبوهی از بچه عنکبوت‌ها. با این حال، ESA آشکار کرد که آن به‌ظاهر «عنکبوتیان بیگانه» در واقع یک ویژگی زمین‌شناسی فصلی می باشند که از لایه‌های یخ دی اکسید کربن در حال ذوب به وجود آمده‌اند. در واقع، چند ماه سپس، محققان توانستند این ساختارهای شگفت عنکبوت‌همانند را در سیاره خودمان هم بازسازی کنند.

۳. هیولای دریایی غول‌پیکر ۲۰۰ میلیون‌ ساله در ساحل اشکار شد

تصویری از لاشه Ichthyotitan severnensis در ساحل

خبر علمی دیگر ماه آوریل این می بود که دانشمندان باقی مانده چیزی را در ساحلی در سامرست بریتانیا کشف کردند که به گمان آن‌ها بزرگترین خزنده دریایی است.

تیم تحقیقاتی با کنار هم قرار دادن قطعات استخوانی این شکارچی ۲۰۰ میلیون‌ساله دوره تریاس تخمین زدند که طول این حیوان نزدیک به ۲۵ متر بوده است. این رقم، رکورد قبلی بزرگترین خزنده دریایی Shonisaurus sikanniensis را که نزدیک به ۲۱ متر می بود، ناکامی.

محققان فسیل تازه کشف‌شده را Icthyotitan severnensis نامیدند، به معنی ماهی مارمولکی غول‌پیکر سِوِرن که برگرفته از نام خلیج سورن (Severn) است که فسیل آنجا اشکار شد.

۴. هسته داخلی زمین در حال افت شدت است

ویسکوزیته هسته خارجی مایع به هسته داخلی اجازه می‌دهد سریعتر یا کندتر از گوشته و پوسته بچرخد

از سال ۲۰۱۴، دانشمندان فهمید روال اسرارآمیزی در اعماق سیاره‌مان شده‌اند: هسته جامد درونی زمین به شکلی غیرعادی به‌کندی می‌چرخد.

قطعه آهن جامد و نیکل به اندازه ماه در مرکز سیاره ما با یک لایه بیرونی از آهن مایع در حال چرخش احاطه شده و به نظر می‌رسد این هسته بیرونی همراه با نیروهای گرانشی از گوشته فوقانی است که در حال افت دادن شدت چرخش هسته داخلی است.

اما این نوشته برای ما چه معنایی دارد؟ ما فقط می‌توانیم گمان بزنیم، اما محققان می‌گویند این اتفاق به طور بالقوه می‌تواند روزهای روی زمین را طویل‌تر کند، یقیناً فقط به اندازه‌ی چند میلی‌ثانیه.

۵. مراسم ۷۰۰ ساله قربانی کردن کودکان

مکان قربانی ۷۶ کودک و دو زن، تازه ترین یافته در پامپا لا کروز، یک مکان باستان‌شناسی در پرو 

اغاز ماه نوامبر، باستان‌شناسان یک تپه ۷۰۰ساله را در پرو کشف کردند که درون آن باقی مانده ۷۶ کودک قربانی‌شده و دو بزرگسال می بود. قفسه سینه هر یک از آن‌ها را باز کرده بودند تا به قلبشان دسترسی اشکار کنند.

اجساد همراه نقره، طلا، زیورآلات و پوسته‌های یک نرم‌تن دریایی استوایی به نام اسپاندیلوس دفن شده می بود؛ اشیایی که به حرف های محققان برای جامعه محلی آن زمان باارزش‌تر از طلا می بود.

این پوسته‌ها حاکی از آن می بود که قربانیان به گمان زیادً به یک قلمرو فتح‌شده شمالی تعلق داشتند و احتمالا برای کار روی زمین به محل دفن آورده شده بودند. محققان می‌گویند این کودکان به گمان زیادً در تلاش برای پربار کردن محصولات کشاورزی قربانی شده‌اند.