به گزارش دانش دوست
پیری، فرآیندی پیچیده و اجتناب‌ناپذیر است که همه تکه‌های بدن از جمله مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما آیا می‌دانستید که شدت پیر شدن مغز می‌تواند تحت کنترل ما باشد؟ برخلاف فکر رایج، مغز همانند یک ماشین از پیش‌برنامه‌ریزی‌شده عمل نمی‌کند که تنها با گذشت زمان تحلیل رود. بلکه سبک زندگی، تغذیه، فعالیت جسمی و سلامت عروق خونی می‌توانند روال پیری مغز را به شدت کُند یا تسریع کنند.
دانشمندان به تازگی راهکارهای مؤثری را برای نگه داری سلامت و جوانی مغز در سنین بالا شناسایی کرده‌اند. پژوهشی که توسط تیمی از محققان بین‌المللی انجام شده، عوامل مؤثر بر سن مغز را مورد بازدید قرار داده است. این مقاله به نتایج این تحقیق می‌پردازد و راهکارهایی را اراعه می‌دهد که می‌توانند به نگه داری جوانی و کارایی مغز در دهه‌های پایانی زندگی پشتیبانی کنند.
پیوند سلامت عروق خونی و جوانی مغز
یکی از نتایج دیدنی این پژوهش مشخص می کند که سلامت عروق خونی (vascular health) تأثیر مستقیمی بر جوان ماندن مغز دارد. عروق خونی ماموریت تغذیه مغز با اکسیژن و مواد مغذی را بر مسئولیت دارند. اگر این شبکه حیاتی دچار اختلال شود، کارکرد مغز افت می‌یابد و ظاهر آن در اسکن‌های مغزی پیرتر به نظر می‌رسد.
عادت‌هایی همانند ورزش منظم، رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی، پرهیز از سیگار و مدیریت سطح قند خون نه‌تنها سلامت قلب را بهبود می‌بخشد بلکه به نگه داری جوانی مغز نیز پشتیبانی می‌کند. یافته‌های این پژوهش بار دیگر نشان داد که ربط مستقیمی بین سلامت قلب و عروق و سلامت مغز وجود دارد.
تصویربرداری پیشرفته برای بازدید سن مغز
محققان برای اندازه‌گیری سن مغز از فناوری تصویربرداری مغناطیسی (MRI) منفعت گیری کردند. این اسکن‌ها با منفعت گیری از یک مدل هوش مصنوعی (AI) تحلیل شدند که توانست به‌طور دقیق سن ظاهری مغز را تخمین بزند. این مدل بر پایه ۱۸,۰۰۰ اسکن قبلی از افراد سالم آموزش دیده می بود و قادر می بود تغییرات ساختاری ظریف در مغز را شناسایی کند.
نتایج نشان داد که مغزهایی که پیرتر به نظر می‌رسند، طبق معمولً متعلق به افرادی می باشند که فعالیت جسمی مقداری دارند، به دیابت مبتلا می باشند، سابقه سکته مغزی دارند یا سطح التهاب و قند خون بالایی دارند. این عوامل خطر نه‌تنها بر سلامت فیزیکی تأثیر می‌گذارند، بلکه به‌طور مستقیم ساختار مغز را نیز تحت تأثیر قرار خواهند داد.
تفاوت‌های جنسیتی در پیری مغز
یکی از نتایج دلنشین این پژوهش، کشف تفاوت‌های بین زنان و مردان در روال پیری مغز می بود. به گفتن مثال، در مردان سطح بالای قند خون (blood glucose) تأثیر بیشتری بر سن مغز داشت. این یافته مشخص می کند که فرآیندهای زیستی و هورمونی در زنان و مردان متفاوت عمل می‌کنند و به همین علت استراتژی‌های مراقبت از مغز امکان پذیر در هر جنس متفاوت باشد.
دانشمندان تصمیم دارند در پژوهش‌های آینده، این تفاوت‌ها را دقیق‌تر بازدید کنند و تأثیر هورمون‌ها، تفاوت‌های ژنتیکی و عوامل اجتماعی را بر روال پیری مغز بسنجند. این یافته‌ها می‌تواند به گسترش راه حلهای درمانی شخصی‌سازی‌شده برای پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با افزایش سن پشتیبانی کند.
هوش مصنوعی: ابزاری قوی برای پیشگیری از زوال عقل
الگوریتم هوش مصنوعی که در این پژوهش منفعت گیری شد، نه‌تنها دقت بالایی در برسی سن مغز داشت، بلکه ابزاری ساده و قابل‌منفعت گیری برای تحقیقات آینده اراعه کرد. این مدل به پزشکان این امکان را می‌دهد که حالت مغز بیماران را به‌طور دقیق برسی کنند و خطر زوال عقل (dementia) را پیش‌بینی نمایند.
کاربردهای بالینی این فناوری تا این مدت در مرحله های گسترش است، اما چشم‌انداز روشنی را برای تشخیص زودهنگام بیماری‌های شناختی و طراحی برنامه‌های درمانی شخصی فراهم می‌کند. مقصد نهایی این پژوهش، تحکیم مقاومت مغز در برابر صدمه‌های ناشی از پیری و افت خطر ابتلا به بیماری‌هایی همانند آلزایمر (Alzheimer’s) است.
چطور می‌توان از زوال عقل پیشگیری کرد؟
یافته‌های این پژوهش بر اهمیت عمل های پیشگیرانه برای نگه داری سلامت مغز پافشاری می‌کند. بیماری‌های زوال عقل همانند آلزایمر طبق معمولً در مغزهایی که پیرتر به نظر می‌رسند، شایع‌تر می باشند. اما خبر خوب این است که تعداد بسیاری از عوامل خطر این بیماری‌ها قابل‌کنترل می باشند.
با اهمیت ترین عمل های پیشگیرانه شامل موارد زیر می باشند:
- فعالیت جسمی منظم: ورزش علتافزایش جریان خون به مغز شده و به تحکیم حافظه و کارکرد شناختی پشتیبانی می‌کند.
- رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای سرشار از آنتی‌اکسیدان همانند سبزیجات، میوه‌ها، آجیل‌ها و ماهی می‌تواند اثرات محافظتی داشته باشد.
- کنترل قند خون و سختی خون: مدیریت این عوامل نه‌تنها خطر بیماری‌های قلبی را افت می‌دهد، بلکه سلامت مغز را نیز نگه داری می‌کند.
- مدیریت استرس و خواب کافی: خواب مناسب و افت استرس به بازسازی سلول‌های مغزی پشتیبانی می‌کند.
- اجتناب از سیگار و الکل: مصرف این مواد به بافت مغز صدمه می‌زند و خطر زوال شناختی را افزایش می‌دهد.
قدم‌های آینده پژوهش: بازدید تأثیر عوامل اجتماعی
محققان تصمیم دارند در تحقیقات بعدی، نقش عوامل اجتماعی همانند ارتباطات اجتماعی، پشتیبانی‌های عاطفی و شراکت در فعالیت‌های جمعی را بر سلامت مغز بازدید کنند. این پژوهش‌ها به‌اختصاصی بر روی سلامت زنان تمرکز خواهند داشت، چون یافته‌های اولیه مشخص می کند که تفاوت‌های جنسیتی می‌توانند تأثیرات قابل‌توجهی بر روال پیری مغز داشته باشند.
علاوه بر این، بازدید نقش خواب، استرس و دیگر عوامل سبک زندگی در تحکیم مقاومت مغز در برابر پیری از جمله اهداف این تحقیقات است. مقصد نهایی، شناسایی راهکارهایی است که به افزایش طول عمر مغز بدون کم شدن کارکرد شناختی منجر شود.
مغز جوان، زندگی شادتر
پیری اجتناب‌ناپذیر است، اما شدت آن را می‌توان کنترل کرد. این پژوهش نشان داد که با انتخاب سبک زندگی سالم، می‌توان مغز را در برابر صدمه‌های ناشی از افزایش سن محافظت کرد. مراقبت از مغز نه‌تنها به پیشگیری از زوال عقل پشتیبانی می‌کند، بلکه کیفیت زندگی را در سال‌های طلایی افزایش می‌دهد.
یافته‌های تازه ما را تشویق می‌کنند که سلامت عروق و کنترل عوامل خطر همانند قند خون، استرس و التهاب را جدی بگیریم. با این راهکارها، مغز ما حتی در سنین بالا می‌تواند همانند یک موتور پرقدرت کار کند و ما را در مسیر زندگی همراهی نماید.
دسته بندی مطالب
