با داوود دانش جعفری عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام به قرار زیر است:

اساسا FATF چیست و چرا باید به پیشنهاد‌های این نهاد اهمیت دهیم؟

FATF یک مجموعه شبیه NGO (سمن) های بین‌المللی است که امروزه به علت اهمیت پیشنهاد‌هایش، تبدیل به یک نهاد بین‌المللی شده است. آنچه که به FATF اهمیت داده است استناد حداقل ۳۰ قطعنامه سازمان ملل به گزارش‌های فاتف (FATF) است. این چنین امروزه تعداد بسیاری از سازمان های بین المللی همانند صندوق بین المللی پول، بانک جهانی، پلیس بین المللی (اینترپل)  و …  از گزارش‌های مستند این نهاد منفعت گیری می‌کنند.  

اعضای این نهاد بین‌المللی سی و نه سرزمین به علاوه شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه اروپا می باشند. یقیناً عضویت روسیه بعد از اغاز جنگ اوکراین تا بحال به حالت تعلیق درآمده است و لذا می‌توان او گفت تعداد اعضای فعال آن چهل عضو (سی و هشت سرزمین و دو سازمان منطقه‌ای) می باشند. محور مهم فعالیت FATF در دو گروه تعریف می‌شود؛ اول معارفه کشورهای صدمه.پذیر در برابر پولشویی و مبارزه با تروریسم که به لیست خاکستری معروف است و دوم تهیه لیست کشورهای پرخطر در رابطه با پولشویی و مبارزه با تروریسم که در ایران اشتباها آن را لیست سیاه می‌خوانند.

به طور کلی باید عرض کنم هنگامی کشوری در لیست خاکستری و یا سیاه قرار می‌گیرد، اکثر کشورهای دنیا این چنین نظام بانکی و تجاری این کشورها خود را ملزم می‌دانند که با آن سرزمین اگر داخل خرید وفروش شدند، تدبیرها خاص احتیاطی را اعمال کنند. به عبارت دیگر کشورها با کشوری که در لیست خاکستری و یا سیاه قرار دارد، یا به طور احتیاطی داخل خرید وفروش نمی‌شوند و یا اگر داخل خرید وفروش شدند در این صورت امتیازهای خاصی را طلب می‌کنند که در کل هزینه مبادلات بین‌المللی برای کشوری که در لیست قرار دارد را افزایش می‌دهد. شیوه کار فاتف برای کشوری که در لیست خاکستری یا سیاه قرار می‌گیرد، این است که پیشنهاد‌هایی به سرزمین مورد نظر انجام می‌دهد که با اهمیت ترین آن تصویب قوانین داخلی مناسب برای مبارزه با مواد مخدر، مفاسد اقتصادی، جرایم سازمان‌یافته و تامین مالی تروریسم است. سپس از تصویب این قوانین، فاتف کارکرد این قوانین را هم بازدید می‌کند.

FATF در ابتدا ایران را در لیست خاکستری قرار داد و ۴۱ پیشنهاد در ربط با خارج شدن از لیست خاکستری به ایران اراعه کرد. ایران در ربط با این نوشته فکر کنم تا به حال اقداماتی برای ۳۶ بند از پیشنهاد‌های FATF انجام داده است که پنج مورد آن تا این مدت دست نخورده باقی مانده که از این پنج مورد، دو مورد مهمِ تصویب پیوستن ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم (CFT) و این چنین کنوانسیون مبارزه با جرایم سازمان یافته (معروف به پالرمو) در مجلس شورای اسلامی است. به علت تاخیر ایران در ربط با اجرای کامل ۴۱ پیشنهاد، متاسفانه این نهاد ایران را در لیست کشورهای پرخطر در ربط با پولشویی و تروریسم قرار داد و لذا ایران هم اکنون در لیست سیاه قرار دارد.

نقش مجمع تشخیص مصلحت نظام در رابطه با فاتف چیست؟

به طور کلی هنگامی قوانین جدیدی در مجلس به تصویب می‌رسد، این مصوبه برای رسیدگی و تایید نهایی به شورای نگهبان فرستاده می‌شود. شورای نگهبان می‌تواند مصوبات مجلس را به علت مخالفت با شرع و یا قانون اساسی رد کند. هنگامی دو بار مجلس مصوبه‌ای داد و توسط شورای نگهبان رد می‌شود، در این صورت اختلاف بین مجلس و شورای نگهبان به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع می‌شود و مجمع تشخیص می‌تواند مصوبه نهایی را نسبت به نظر شورای نگهبان و یا مجلس تفسیر کند. از طرف دیگر هنگامی مصوبات مجلس ناموافق سیاست‌های کلی نظام باشد، در این صورت مجمع تشخیص می‌تواند با آن مصوبه مجلس مخالفت کند و به کلمه مجددا مصوبه را به مجلس ارجاع دهد. در ربط با او گفت و گو فاتف، آن تکه از مصوبه مجلس که مربوط به عضویت ایران در کنوانسیون‌های مبارزه با تامین مالی تروریسم و کنوانسیون مبارزه با جرایم سازمان یافته می بود به علت مغایرت با شرع به مجمع تشخیص ارجاع شد ولی مجمع در ربط با این که نظر مجلس درست است یا نظر شورای نگهبان به جمع‌بندی دقیق نرسید. یقیناً مطابق آیین‌نامه‌ها هنگامی مجمع تشخیص تا یکسال به تصمیم نرسد رای و نظر شورای محترم نگهبان محکّم می‌شود.

مقام معظم رهبری یک بار برای خواست رییس‌جمهور زمان مجددا این نوشته را به مجمع تشخیص ارجاع دادند ولی مجمع تشخیص هم به مصوبه‌ای در این رابطه دست نیافت و لذا تا این مدت عضویت ایران در کنوانسیون‌های جرایم سازمان‌یافته (پالرمو) و تامین مالی تروریسم (CFT) به تصویب نرسیده است و به همین علت هم FATF ایران را از لیست خاکستری به لیست سیاه (پرخطر) انتقال داد.

چرا عضویت ایران در کنوانسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی(مریدا) که به مراتب شرایط سخت‌تری نسبت به کنوانسیون‌های مورد او گفت و گو دارد عملی شده ولی در رابطه این دو کنوانسیون به تنگنا رسیده‌ایم؟

پیوستن ایران به کنوانسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی (مریدا) هم با تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده که در سال ۱۳۸۵ اتفاق افتاد و در آن موقع هم بین مجلس زمان و شورای نگهبان اختلاف نظر می بود. در رابطه دو کنوانسیون پالرمو و فراهم مالی تروریسم متاسفانه مجمع تشخیص به نظرات دقیقی نرسید ولی اثرش این می بود که نظر شورای محترم نگهبان محکّم شده است.

آیا او گفت و گو عضویت ایران در دو کنوانسیون جرایم سازمان یافته (پالرمو) و کنوانسیون تامین مالی تروریسم مجددا با دستور مقام معظم رهبری به تشخیص مصلحت نظام رسیده است؟

من این نوشته را از طریق اخبار نقل شده از طرف رییس‌جمهور محترم و این چنین وزیر اقتصاد شنیدم ولی تا این مدت اطلاعیه رسمی برای این نوشته و این که مجددا در دستور مجمع تشخیص قرار بگیرد، ندیدم.

هزینه‌های حل مشکلات FATF با ایران چه مقدار است؟ آیا هم چنان مسائل از بین بردن تحریم‌ها را از طرف کشورهای تحریم‌کننده، بعد از حل مشکلات متصور هستید؟

تحریم‌ها و FATF دو نوشته کاملا جدا از هم است. به عبارت دیگر حل نوشته FATF لزوما تبدیل حل تحریم‌ها نمی‌شود ولی عدم حل مشکل می‌تواند حتی  بعد از حل تحریم‌ها هم بر اقتصاد ایران سایه بیندازد و هزینه‌های مبادلات اقتصادی با دنیای خارج را برای ایران نزدیک به پانزده الی بیست درصد افزایش دهد؛ لذا ما باید حداقل برای افت هزینه مبادله هم که شده به این دو کنوانسیون بپیوندیم. به نظر من این دو کنوانسیون به مراتب آسان‌تر از کنوانسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی (مریدا) است که در سال ۱۳۸۵ به آن پیوستیم. قوه قضاییه (سازمان بازرسی) نماینده جمهوری اسلامی ایران در این کنوانسیون است و می‌توان توانایی ۲۰ سال عضویت ایران در این کنوانسیون را از قوه قضاییه اخذ نمود. این چنین آنچه که مشاهده می‌شود، این است که آثار تحریم‌ها و FATF در حوزه‌های بانکی و تجاری شبیه هم می باشند و آثار آن‌ها تبدیل به حالت فزاینده می‌شود.