با در نظر گرفتن نرخ ارز ۸۰ هزار تومانی، هزینه‌های زندگی در ایران در قیاس با سرزمین‌های گسترش‌یافته پایین‌تر است، اما تأثیر تورم و افت قیمت ریال علتشده تا تعداد بسیاری از مردم قوت خرید کافی نداشته باشند. در این یادداشت، هزینه‌های زندگی در ایران را با سرزمین‌های گوناگون قیاس کرده و حالت اقتصادی خانوار‌های ایرانی را بازدید می‌کنیم.

گران‌ترین سرزمین‌ها برای زندگی

بر پایه داده‌های Ranking Royals (۲۰۲۴)، سرزمین موناکو با هزینه زندگی ۷،۳۶۶ دلار در ماه در صدر فهرست گران‌ترین سرزمین‌های جهان قرار دارد. بعد از آن، جزایر کیمن (۳،۶۴۴ دلار)، سنگاپور (۳،۱۶۰ دلار) و سوئیس (۲،۹۷۸ دلار) قرار دارند. هزینه زندگی در ایالات متحده (۲،۴۵۴ دلار) و بریتانیا (۲،۲۹۲ دلار) نیز در محدوده بالایی قرار دارد. این رقم های نشان‌دهنده سختی مالی قابل‌توجهی بر خانوار‌های ساکن این کشورهاست، به‌اختصاصی در قسمت‌هایی همانند مسکن و مالیات.

قیاس هزینه زندگی در ایران

زندگی در ایران چهره‌ای دوگانه دارد؛ از یک‌سو، در قیاس با سرزمین‌های گسترش‌یافته، هزینه‌ها پایین‌تر است، اما از نظر دیگر، این افت هزینه‌ها با تورم، نوسانات اقتصادی و افت قوت خرید همراه شده است. فکر کنید که در یکی از خیابان‌های شلوغ تهران قدم می‌زنید؛ در یک گوشه، فروشنده‌ای در حال تبلیغ برنج ایرانی با قیمت ۲۰۰ هزار تومان برای هر کیلو است، و در سمت دیگر، قصابی با تابلوی قیمت ۶۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومانی برای یک کیلو گوشت قرمز ایستاده است. در حالی که در سرزمین‌های غربی، این قیمت‌ها چند برابر زیاد تر می باشند، اما نسبت درآمد‌ها نیز قابل‌قیاس نیست.

اگر نگاهی به هزینه مسکن بیندازیم، شرایط متفاوت‌تر به نظر می‌رسد. اجاره یک آپارتمان ۷۰ متری در مرکز تهران می‌تواند بین ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومان در ماه باشد، عددی که احتمالا برای یک خارجی کم به نظر برسد، اما هنگامی میانگین حقوق ماهانه در نظر گرفته شود، فهمید می‌شویم که قسمت بزرگی از درآمد صرف اجاره می‌شود. در شهر‌هایی همانند مشهد یا شیراز، این رقم های مقداری کمتر می باشند، اما هم چنان قسمت بسیاری از درآمد را به خود تعلق خواهند داد. در قیاس، یک آپارتمان شبیه در لندن بیشتر از ۲،۰۰۰ دلار (۱۶۰ میلیون تومان) و در نیویورک بیشتر از ۲،۵۰۰ دلار (۲۰۰ میلیون تومان) است، اما سطح درآمد‌ها به‌طوری است که هزینه مسکن سهم معقول‌تری از بودجه خانوار را راه اندازی می‌دهد.

اما داستان هزینه‌های زندگی در ایران تنها به مسکن و مواد غذایی ختم نمی‌شود. اگر بخواهید روز خود را با منفعت گیری از وسایل حمل‌ونقل عمومی سپری کنید، کرایه مترو در تهران نزدیک به ۴۰ هزار تومان (۰.۵ دلار) است، در حالی که در لندن این هزینه بیشتر از ۳ دلار (۲۴۰ هزار تومان) خواهد می بود. قیمت بنزین در ایران ۳،۰۰۰ تومان (۰.۰۴ دلار) است، که در قیاس با سرزمین‌های دیگر، تقریباً رایگان به نظر می‌رسد. اما همین نرخ پایین بنزین علتافزایش منفعت گیری از ماشین‌های شخصی، ترافیک سنگین و آلودگی هوا شده است.

در رابطه هزینه‌های خدماتی همانند آب، برق و گاز نیز ایران در قیاس با سرزمین‌های اروپایی هزینه‌های زیاد پایین‌تری دارد. میانگین قبوض آب، برق و گاز یک خانواده ایرانی کمتر از ۱ میلیون تومان (۱۲.۵ دلار) در ماه است، در حالی که همین هزینه در آمریکا به ۱۵۰ دلار (۱۲ میلیون تومان) و در انگلستان به ۲۰۰ دلار (۱۶ میلیون تومان) می‌رسد. اما با وجود این قیمت‌های پایین، قطعی برق و کم شدن سختی گاز در برخی نقاط سرزمین، مخصوصاً در زمستان، چالش‌هایی را به همراه داشته است.

در نهایت، هزینه‌های زندگی در ایران نسبت به سرزمین‌های گسترش‌یافته پایین‌تر است، اما مقدار درآمد‌ها و قوت خرید مردم نیز به همان مقدار افت یافته است. اگرچه خرید برخی کالا‌ها و خدمات در ایران ارزان‌تر است، اما این قضیه با افزایش تورم و افت قیمت ریال، تاثییر خود را از دست داده و تعداد بسیاری از مردم هم چنان برای فراهم نیاز‌های روزمره خود دچار مشکل می باشند.

در نگاه اول، هزینه‌های زندگی در ایران پایین‌تر از تعداد بسیاری از سرزمین‌های جهان است، اما این نوشته با افت قوت خرید، تورم بالا و دستمزد‌های پایین همراه شده است. در حالی که هزینه‌های مسکن، مواد غذایی و انرژی در ایران کمتر از سرزمین‌های غربی است، سطح درآمد ایرانیان نیز به‌مراتب پایین‌تر است. در قیاس، سرزمین‌های اروپایی و آمریکایی اگرچه هزینه‌های بیشتری دارند، اما درآمد‌های بالا امکان یک زندگی باکیفیت را فراهم می‌کند.

در نهایت، ایران هم چنان یکی از سرزمین‌هایی با هزینه زندگی پایین محسوب می‌شود، اما این مزیت با تورم و نوسانات اقتصادی تا حد بسیاری بی‌تاثییر شده است. به این علت، برای نگه داری قوت خرید مردم، کنترل تورم و افزایش سطح درآمد‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.