از وقتی که در سال ۱۳۴۴ به ریاست فرح پهلوی و مدیریت لیلی امیر ارجمند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کلید خورد، تا به امروز این مجموعه خود را راهبر مسائل مرتبط به کودکان و نوجوانان می‌داند.

اکنون کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دارای گسترده‌ترین شبکهٔ کتابخانه‌های کودکان و نوجوانان است و این چنین از برجسته‌ترین تولیدکنندگان و ناشران کتاب‌های کودکان و نوجوانان در ایران به‌شمار می‌رود. کانون این چنین تهیه‌کنندهٔ فیلم و دیگر فراورده‌های فرهنگی برای کودکان و نوجوانان هم بوده‌است.

کانون پرورش فکری کودک و نوجوان بعد از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، به‌گفتن شرکت دولتی و وابسته به وزارت آموزش و پرورش ایران به فعالیت خود ادامه می‌دهد.

با وجود این که در حوزه سینمایی کانون پرورش فکری در طول دهه‌ها فعالیت خود آثار خوب و بد تعداد بسیاری داشته اما در نهایت توانست منفعت خود را اثبات کند.

انیمیشن در سایه سرو از تولیدات این مجموعه در حالی توانست اسکار را از آن خود سازد که در قیاس با رقبایش داستان مورد نیاز بشر امروز را نقل کرده و تکلیف کودکان را در مشکلاتهای ناشی از حوادث تلخ اشکار کرده است.

مروری خواهیم داشت به داستان‌های انیمیشن‌های کوتاهی که با «در سایه سرو» رقابت کردند.

«آب نبات جادویی» (دایسوکه نیشیو و تاکاشی واشیو)

آب نبات جادویی داستان پسری به نام دانگ‌دانگ (Dong-Dong) است که به تنهایی بازی می‌کند و با دیگر بچه‌ها ربط برقرار نمی‌کند. یک روز، او به جای خرید تیله‌های تازه، یک بسته آب‌نبات رنگارنگ می‌خرد. هنگامی اولین آب‌نبات را در دهانش می‌گذارد، مبل قدیمی‌اش اغاز به سخن بگویید کردن می‌کند! این اغاز سفر جادویی اوست که در آن اشیاء، حیوانات و افراد اطرافش اغاز به سخن بگویید می‌کنند و دیدگاه‌های جدیدی را به او نشان خواهند داد. این انیمیشن مختصر، داستانی ساده اما عمیق و اثرگذار است که تماشاگر را به تفکر درمورد نحوه برخورد با اشیاء و اطرافیانش دعوت می‌کند.

«سرگردانی تا شگفتی» (نینا گانتز و استینت بوسکلوپر)

در دهه ۱۹۸۰، مری، بیلی‌باد و فامبلتون در برنامه تلویزیونی کودکان Wander to Wonder بازی کردند. آنها بعد از مرگ مبتکر سریال در استودیو تنها می‌همانند.

این فیلم استاپ موشن دلنشین به کارگردانی نینا گانتز، فیلمساز برنده جایزه، عواقب نمایش محبوب کودکان و سه شخصیت آن را در پی مرگ خالقشان جستوجو می‌کند.

شخصیت‌های مری، بیلی‌باد و فامبلتون که در دهه ۸۰ اتفاق می‌افتد، بعد از ادامه کار در استودیو بعد از مرگ سازنده نمایششان، ناچار خواهد شد خودشان به زندگی خود ادامه دهند. دنیای این سه نفر، که وقتی پر از لحظات دلپذیر می بود، به آرامی‌از بین می‌رود. یافتن قولهای غذایی نادرتر می‌شود، لباس‌ها اغاز به خراب شدن می‌کنند و خانه که وقتی شاد می بود مورد هجوم مگس‌های بزرگ واقع می‌شود.

«آخه!» (لوئیک اسپوچه و ژولیت مارکت)

یک فیلم انیمیشن مختصر فرانسوی محصول ۲۰۲۴ به نویسندگی و کارگردانی لویک اسپوچه است. این انیمیشن ۱۳ دقیقه‌ای درمورد دوران کودکی و کشف عشق برنده جوایزی در جشنواره‌های گوناگون بین‌المللی فیلم از جمله جشنواره فیلم آنیما ۲۰۲۴در بلژیک شد. این چنین در جشنواره‌های سراسر جهان، از جمله جشنواره بین‌المللی فیلم انیمیشن انسی، جشنواره بین‌المللی فیلم رود آیلند یا جشنواره بین‌المللی فیلم برلین اراعه شد. این فیلم این چنین نامزد جایزه سزار برای بهترین انیمیشن مختصر شد. در ۲۳ ژانویه ۲۰۲۵، این فیلم این چنین نامزد جوایز اسکار ۹۷ در قسمت بهترین فیلم مختصر انیمیشن شد.

«مردان قشنگ» (نیکلاس کپنز و برشت ون السلند)

مردان قشنگ یک انیمیشن مختصر محصول سال ۲۰۲۳ به نویسندگی و کارگردانی نیکلاس کپنز است. در ۲۳ ژانویه ۲۰۲۵، این فیلم نامزد نود و هفتمین دوره جوایز اسکار در قسمت بهترین فیلم مختصر انیمیشن شد.

سه برادر – استیون افسرده، بارت مستضعف و کوئن مهربان – در مرحله های گوناگون ریزش مو می باشند و برای کاشت مو به ترکیه سفر می‌کنند. با این حال، استیون به نادرست تنها یک عمل جراحی را رزرو کرد، و آنقدر عصبی است که به برادرانش اعتراف می‌کند که نمی توانند مطابق برنامه پیش بروند.

همانطور که سفر آنها آشکار می‌شود، ناامنی بارت و استیون افزایش می‌یابد: بارت دلواپس یک توده احتمالی در بیضه‌های خود است (حتی از استیون می‌خواهد تا آن را برای او بازدید کند)، اعتراف می‌کند که از عمل جراحی برای همسرش در خانه می‌ترسد، و در اتاقی جدا از برادرانش می‌ماند و تمایلی به صرف زمان زیاد تر با آنها ندارد. استیون با نادرست خود دست و پنجه نرم می‌کند و نمی‌تواند احساسات خود را گفتن کند یا از خود دفاع کند. به نظر می‌رسد کوئن تنها فردی است که از بین آنها راضی است و با هر دو برادر با مهربانی و فهمیدن حرکت می‌کند.

«در سایه سرو» (شیرین سوهانی و حسین ملایمی)

و اما در سایهٔ سرو انیمیشن مختصر ایرانی محصول ۱۴۰۲ به کارگردانی مشترک شیرین سوهانی و حسین ملایمی ‌محصول کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است. این انیمیشن روایتگر زندگی یک ناخدا و دختر اوست که در خانه‌ای کوچک دور از مردم زندگی می‌کنند.

در سایه سرو در نود و هفتمین دورهٔ جوایز اسکار در سال ۲۰۲۵ برندهٔ جایزهٔ اسکار بهترین انیمیشن مختصر شد. این انیمیشن بعد از جدایی نادر از سیمین (۱۳۸۹) و فروشنده (۱۳۹۴)، سومین تاثییر تاریخ سینمای ایران است که جایزهٔ اسکار را پیدا کرده است.

یک ناخدا که از اختلال استرس بعد از سانحه رنج می‌برد، با دخترش در خانه‌ای کوچک در کنار دریا و دور از مردم زندگی می‌کند. آن‌ها باید با چالش‌های یک زندگی سخت روبرو شوند.

این تاثییر، توانسته با منفعت گیری درست از عناصر فرهنگ بومی، پیامی در سطح جهانی را منتقل کند.