سریال «پارادایس» در همان تکه اول با نشان دادن این که داستانش در شهری کوچک در درون یک پناهگاه بعد از یک فاجعه بزرگ جریان دارد، دقت‌های بسیاری را به خود جلب کرد. «فال‌اوت» نیز با داستان پساآخرالزمانی‌اش در اکتبر قبل به ۱۰۰ میلیون تماشاگر رسید و با امتیاز ۹۴ درصدی از منتقدان، برای فصل دوم تمدید شد. از نظر دیگر، کاربران اپل تی‌وی پلاس بیشتر از ۴۱۷ میلیون دقیقه را صرف تماشای «سیلو» کردند که اکنون فصل سوم و چهارم آن نیز در راه است.

سریال‌های پساآخرالزمانی این روزها حسابی طرفدار اشکار کرده‌اند. آثاری همانند «پارادایس»، «فال‌اوت» و «سیلو» که همه انها در پناهگاه‌های زیرزمینی روایت خواهد شد، با استقبال گسترده‌ای مواجه شده‌اند و برای فصل‌های تازه تمدید شده‌اند.

چرا پساآخرالزمان تا این حد محبوب است؟ احتمالا دلیلش نیاز به فرار از حقیقت باشد؛ انگار مخاطبانی که در بین هرج‌ومرج دنیای واقعی دچار شده‌اند، مشتاق فکر جهانی می باشند که بعد از وقوع یک فاجعه «از نو» اغاز می‌شود. خواننده گروه موسیقی R. E. M می‌خواند: «این آخر دنیایی است که می‌شناسیم، و من حالم خوب است!» انگار برای مخاطبان تلویزیون هم آخرالزمان یک جور آخر نیست، بلکه شروعی تازه برای یک ماجراجویی مهیج است.

احتمالا به همین علت است که سریال‌هایی همانند «پارادایس»، «فال‌اوت» و «سیلو» که در محیط‌های بسته و پررمزوراز پناهگاه‌ها رخ خواهند داد این چنین جذابیتی دارند. برای مثالً سریال «پارادایس» در همان تکه اول با نشان دادن این که داستانش در شهری کوچک در درون یک پناهگاه بعد از یک فاجعه بزرگ جریان دارد، دقت‌های بسیاری را به خود جلب کرد. «فال‌اوت» نیز با داستان پساآخرالزمانی‌اش در اکتبر قبل به ۱۰۰ میلیون تماشاگر رسید و با امتیاز ۹۴ درصدی از منتقدان، برای فصل دوم تمدید شد.

از نظر دیگر، کاربران اپل تی‌وی پلاس بیشتر از ۴۱۷ میلیون دقیقه را صرف تماشای «سیلو» کردند که اکنون فصل سوم و چهارم آن نیز در راه است. طی سال‌ها، سینما و تلویزیون روایات مختلفی از آخر دنیا اراعه داده‌اند؛ از فیلم‌هایی که به پیامدهای فجایع هسته‌ای پرداخته‌اند، همانند «Threads» (۱۹۸۴) و «جاده» (۲۰۰۹)، تا سریال‌هایی که به دنیاهای مملو از زامبی‌ها و همه‌گیری‌ها می‌پردازند، همانند «مردگان متحرک» (۲۰۱۱) و «آخرین بازمانده از ما» (۲۰۲۳). اما در سال‌های تازه، تمرکز روی داستان‌هایی که در «پناهگاه‌های زیرزمینی» اتفاق می‌افتند، افزایش یافته است.

«فال‌اوت» داستان زنی به نام لوسی (با بازی الا پورنل) را جستوجو می‌کند که از پناهگاهی که همه عمرش در آن بوده بیرون می‌آید تا پدرش را اشکار کند. در «پارادایس» و «سیلو» نیز پناهگاه‌ها نه‌تنها پناهگاهی در برابر فاجعه، بلکه بستری برای ماجراهای پرتعلیق و رازهای پیچیدۀ جنایت و تبهکاری می باشند.

آخرالزمان به‌گفتن فرصتی برای شروعی تازه

برخی کارشناسان اعتقاد دارند پیروزی این سریال‌ها با شرایط ژئوپلیتیک جهان امروز مرتبط است. متیو لگات، استاد ادبیات انگلیسی و آمریکایی در دانشگاه وینچستر، به این نوشته اشاره کرده که تهدیدهای جهانی همانند افزایش تنش‌های هسته‌ای مردم را به داستان‌هایی جذب می‌کند که فاجعه را به‌گفتن نقطه‌ای برای شروعی تازه نمایش خواهند داد.

او می‌گوید این روایت‌ها به ایده «آخرالزمان» در کتاب‌های مقدس شباهت دارند که به نجات و رستگاری اشاره می‌کنند.

لگات این چنین خاطرنشان می‌کند که این سریال‌ها، علاوه بر تاریکی و خشونتی که دارند، نوعی امید را نیز نشان خواهند داد. جوامعی که در این داستان‌ها شکل می‌گیرند، نمایانگر این ایده‌اند که انسان‌ها حتی در شرایط بحرانی کنار هم قرار می‌گیرند و برای بقا تلاش می‌کنند.

پناهگاه‌ها؛ بستر رازهای دلنشین

رابرت ییتس، دانشیار ادبیات آمریکایی، معتقد است که پناهگاه‌ها در تلویزیون و سینما همانند «دیگ زودپز» عمل می‌کنند؛ جایی که درام‌های انسانی زیاد سریع به اوج خود می‌رسند. پناهگاه‌ها همانند دنیاهایی تازه می باشند که بر روی ویرانه‌های دنیای قدیم تشکیل شده‌اند و بینندگان را به سمت این تخیل لذت‌قسمت سوق خواهند داد که اگر در این چنین دنیایی بودند، چطور زنده می‌ماندند و چطور زندگی می‌کردند.

رازآلودگی پناهگاه‌ها نیز عامل فرد دیگر است که بینندگان را جذب می‌کند. آن‌ها می‌خواهند بدانند چه افرادی این مکان‌ها را ساخته‌اند، مقصد‌شان چه بوده و چه اسراری در دل آن‌ها نهفته است. کالین فورز، یوتیوبر و مخترع مشهور، پناهگاهی در باغ خود ساخت که میلیون‌ها نفر را مجذوب کرد.

او می‌گوید مردم عاشق ایده داشتن مکانی می باشند که دور از چشم دیگران باشد و حس فرار از حقیقت را به آن‌ها بدهد.

پناهگاه‌های واقعی؛ از سرگرمی تا اندوخته‌گذاری

علاقه به پناهگاه‌ها تنها محدود به دنیای سریال‌های تلویزیونی نیست. مارک زاکربرگ در املاک هاوایی خود یک پناهگاه ۴۵۰۰ فوت مربعی ساخته است، گرچه ادعا می‌کند که این مکان فقطً یک فضای امن است و نه یک پناهگاه آخرالزمانی. از نظر دیگر، برخی شرکت‌های متخصص در ساخت پناهگاه‌های زیرزمینی، به مشتریان خود امکاناتی لوکس همانند سالن بولینگ، استخر و حتی میدان تیر اراعه خواهند داد. ال کوربی که رئیس یکی از این شرکت‌ها است می‌گوید: «ما زیاد تر روی سرگرمی تمرکز داریم. اگر قرار است زیر زمین زندگی کنید، باید توانایی‌ای لذت‌قسمت داشته باشید».

کنجکاوی نسبت به آینده

در نهایت احتمالا علت مهم شیفتگی ما به این داستان‌ها این باشد که می‌خواهیم بدانیم دنیا چطور می‌تواند تحول کند. ییتس می‌گوید: «پناهگاه‌ها نماد این میل انسانی‌اند که زنده بمانیم، زمان را سپری کنیم و در نهایت به دنیای بیرون بازگردیم تا هرچه از ویرانه‌ها باقی مانده را احیا کنیم.» احتمالا به همین علت است که سریال‌های پساآخرالزمانی هم چنان تماشاگران را مجذوب خود نگه می‌دارند.