تعداد تراکنش‌ها به طور قابل توجهی با نشان دادن تراکنش‌های خرد، می‌تواند عکس بهتری از حرکت مصرفی مردم داشته باشد. داده‌های شاپرک مشخص می کند تعداد تراکنش‌ها در خردادماه نسبت به اردیبهشت امسال افت ۳.۳ درصدی و نسبت به خرداد سال ۱۴۰۳ رشد کمتر از یک درصدی داشته است. عدم رشد قابل دقت تعداد تراکنش‌ها به رغم سختی رسانه‌ای سنگین از سوی رسانه‌های معاند، گرچه بخشی از آن می‌تواند در نتیجه به تأخیر انداختن خریدهای غیرضرور هم باشد، اما گواه ارزشمندی از انسجام اجتماعی مردم ایران در طول جنگ است که علتشد توزیع کالاهای اساسی در کل سرزمین طی دوره جنگ با مشکلات کمتری مواجه شده و ما ناظر خالی شدن قفسه فروشگاه‌ها در نتیجه هجوم مردم و افتکالاهای اساسی نباشیم.  

مردمی که احتکار نکردند 

دراین‌خصوص، داده‌های شبکه شاپرک نیز موارد قابل تأملی را مشخص می کند. بر پایه این داده‌ها، تعداد تراکنش‌های خردادماه ۴ میلیارد و ۵۰۹ میلیون فقره بوده که نسبت به تراکنش‌های اردیبهشت سال جاری افت ۳.۳ درصدی و نسبت به تعداد تراکنش‌های خرداد ۱۴۰۳ (تعداد ۴ میلیارد و ۴۶۶ میلیون فقره) افزایش کمتر از یک درصدی داشته است.   گرچه قسمت بسیاری از تراکنش‌های خرید کالا و خدمات در ۹ روز انتهایی خردادماه تحت تأثیر جنگ قرار گرفت و انجام آن‌ها از سوی خریداران به زمان فرد دیگر موکول شده (عمدتاً خریدهای غیرضرور)، اما داده‌های شاپرک مشخص می کند خریدهای خُرد در خردادماه افزایش چشمگیری نداشته و می‌توان او گفت مردم ایران در طول جنگ تحمیلی دست به احتکار اقلام اساسی که طبق معمولً در این چنین حوادثی رخ می‌دهد، نزده‌اند.

رشد شگفت خریدهای بالای ۷۵ میلیون تومان!  

بر پایه داده‌های شاپرک در خردادماه امسال در اتفاق قابل تاملی، ۵۰ درصد از تراکنش‌ها مربوط به خریدهای بالای ۷۵ میلیون تومان رخ داده است، سهمی که در خرداد ۱۴۰۳ نزدیک به ۳.۵ درصد بوده است. این اعداد مشخص می کند سهم دیدنی خریدهای بالای ۷۵ میلیون تومان مربوط به مردم عادی نبوده و به نظر می‌رسد ناشی خریدهای احتیاطی و حتی فکر بدبینانه مربوط به احتکار برخی اصناف و فعالان بازار بوده است. یقیناً دعوا سایبری به بانک سپه و پاسارگاد و اختلال سامانه‌های این دو بانک نیز می‌تواند عاملی در افزایش خریدهای با رقم های بالا از سوی اصناف و منفعت گیری آنان از کارتخوان به جای دیگر راه حلهای انتقال پول باشد.  

مسئله فرد دیگر نیز که باید در اینجا به آن پرداخت این است که در قسمت کارت‌خوان‌های فروشگاهی، قیاس طبقات خریدها نیز مشخص می کند اتفاق غیرمنتظره در قسمت خریدهای خرد رخ نداده است، به‌طوری‌که تعداد ۳.۶ میلیارد تراکنش کارتخوان‌ها مربوط به خریدهای زیر ۶۰۰ هزار تومان بوده که نسبت به خردادماه سال ۱۴۰۳ افت ۶ درصدی داشته است. این چنین تعداد تراکنش‌های بین ۶۰۰ هزار تومان تا ۲۰ میلیون تومان نیز از ۲۲۲ میلیون تراکنش در خرداد سال قبل با رشد ۴۲ درصدی به ۳۱۶ میلیون تراکنش رسیده و تراکنش‌های بالای ۲۰ میلیون تومان نیز از ۴.۳ میلیون تراکنش با رشد ۳۱ درصدی به ۵.۶ میلیون تراکنش رسیده است.  

قیمت تراکنش‌ها چه مقدار کم شد؟  

حرف های شد باتوجه‌به این که قسمت بسیاری از تراکنش‌ها در زمان جنگ و حوادث طبیعی و غیرطبیعی مربوط به کالاهای اساسی و خریدهای خرد است، در گزارش حاضر عمده مباحث حوالی تعداد تراکنش‌ها بوده و تلاش شده برای تصویرسازی بهتر از حرکت مردم در طول جنگ کمتر به رقم و قیمت تراکنش‌ها پرداخته شود. بااین‌حال داده‌های شاپرک مشخص می کند در خردادماه امسال قیمت تراکنش‌های شاپرک نزدیک به ۱۶۴۲ هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به اردیبهشت افت ۵.۲ درصدی داشته است. این چنین این مقدار نسبت به خرداد ۱۴۰۳ افزایش بیشتر از ۳۲ درصدی داشته است. با دقت به این که قضاوت درخصوص قیمت تراکنش‌ها بدون دقت به تحول و تغیرات تورم نمی‌تواند قضاوت دقیقی باشد، در اینجا قیمت حقیقی تراکنش‌ها نیز قیاس شده است. مطابق داده‌های شرکت شاپرک، در خردادماه امسال قیمت حقیقی (تورم‌زدایی‌شده) تراکنش‌ها نسبت به خرداد سال قبل افت نزدیک به ۲۷ درصدی داشته است.  

استان‌های شمالی در خرید اول نشدند 

یکی از نکات قابل تامل در تراکنش‌های خردادماه (که عملاً ۹ روز از جنگ را شامل می‌شود)، تحول و تغیرات تعداد تراکنش‌های استانی شبکه شاپرک است. قبل از این که به گفتن اعداد و رقم های بپردازیم، ملزوم به ذکر است که از آنجایی که قسمت بزرگی از خریدهای مردم در حوادثی همچون جنگ، به خریدهای خُرد و مصرفی تعلق دارد، انتظار این است که مقاصدی که بیشترین مهمانان را از استان‌ها و شهرهای دیگر میزبانی کرده‌اند، با افزایش قابل دقت در تعداد تراکنش‌ها مواجه شوند.  

در این خصوص داده‌های شاپرک مشخص می کند در خردادماه امسال تعداد کل تراکنش‌های شاپرک (شامل کارتخوان‌ها، ابزارهای موبایلی و اینترنتی) ۴ میلیارد و ۵۰۹ میلیون فقره بوده که نسبت به تعداد ۴ میلیارد و ۶۶۳ میلیون فقره تراکنش در اردیبهشت افت ۳.۳ درصدی داشته است.  

در بین استان‌های سرزمین، تعداد تراکنش‌های استان زنجان در خردادماه نسبت به اردیبهشت امسال به نحوه شگفت‌آوری با رشد ۱۰۶ درصدی مواجه شده است. استان اردبیل در رتبه دوم قرار داشته و رشد تراکنش‌ها در این استان با فاصله زیاد زیاد نزدیک به ۷.۴ درصد بوده است. استان‌های گیلان و مازندران که حرف های می‌شود با بیشترین تعداد مهمانان در دوره جنگ مواجه بوده‌اند، رشد تعداد تراکنش‌ها در این دو استان شمالی به ترتیب ۶.۷ و ۵.۹ درصد بوده است. استان‌های لرستان، همدان، مرکزی، چهارمحال و بختیاری، گلستان و سمنان در رتبه‌های پنجم تا دهم قرار دارند، رشد تراکنش‌ها در این استان ها به ترتیب ۴، ۳.۸، ۳.۲، ۲.۹، ۲.۳ و ۱.۹ درصد بوده است.