با گذشت چند روز از نوسان شدید در بازار ارز، قیمت دلار در آخرین روزهای هفته قبل اندکی کاهشی شد. اکنون برخی از فعالان بازار اعتقاد دارند که بازار ساز با ارزپاشی، بازار را تا حدی نزولی کرده و ابراز امیدواری می کنند قیمت‌ها در رکوردهای تازه تثبیت نشود و به محدوده هفته‌های قبل بازگردد. بانک مرکزی نیز در واکنشی دیرهنگام نسبت به انتقادات برخی از کارشناسان و نمایندگان مجلس مبنی بر این که اگر عمل های ملزوم در مقطع ابتدایی جهش و صعود نرخ دلار صورت پذیرد و این نوشته درمان و نرخ دلار به حالت ۱۰ روز قبل بازمی گردد، اما اگر افزایش نرخ دلار به کانال ۶۰ هزار تومان ماندگار بشود، همه حالت اقتصادی سرزمین تحت تاثییر قرار خواهد گرفت، مطمعن خاطر داد این نوسانات با ارامش شرایط امنیتی و سیاسی در منطقه کمتر می‌بشود و بانک مرکزی هم از ابزارهای پولی برای تشکیل ارامش در بازار ارز منفعت گیری می‌کند.

 پیمان مولوی، دانش آموخته حسابداری و اقتصاد مالی از دانشگاه Essex انگلستان و دبیر کل قبل انجمن اقتصاددانان ایران، درمورد علل نوسانات قیمت دلار در روزهای قبل، خاطرنشان کرد: اواخر سال ۱۴۰۱، بر پایه برآوردی که برای سال ۱۴۰۲ داشتیم، با سناریوی تورم ۴۰ تا ۴۵درصدی، میانگین موزون ۳۶۵ روزه نرخ دلار، رقمی حدود۴۹ تا ۵۰ هزار تومان می بود که نمودار زنگوله ای آن می توانست در بازه ای تا ۱۰درصد بالاتر و یا پایین تر، بین ۵۵ هزار تومان و ۴۵هزار تومان، حرکت کند. به این علت اشکار می بود از ابتدای سال، روال افت قیمت ریال در روبه رو دلار می توانست نزدیک به ۴۰درصد باشد که تقریبا به آن عدد رسید.

اظهار پیروزی در تثبیت نرخ دلار، همراه با حقیقت نبوده است

او گفت: با این که دلار تا این مدت روی ۵۸هزار تومان است، رقم متوسط ۳۶۵ روزه آن از ۵۱ هزار تومان بالاتر نرفته و زیر آن است. به این علت این که بانک مرکزی مدتها جشن می گرفت و با دستاورد سازی، اظهار می کرد که در حال تثبیت نرخ هستیم، همراه با حقیقت نبوده است. رقم دلار، همان نرخی می بود که دلار می توانست بر مطابق تورم داشته باشد.

افزایش قیمت دلار زیاد تر از سناریوهای پیش بینی شده است

این اقتصاددان او گفت: آن زمان سناریوهایی که برای سال آینده، یعنی سال ۱۴۰۳، درنظرگرفته می شد، این می بود که اگر تورم در ایران در کانال ۴۰درصد و تورم آمریکا نزدیک به ۳درصد باشد، مجددا سال آینده هم تا ۳۷درصد افت قیمت ریال را خواهیم داشت. اما اکنون دلار به سمت مرزهای جدیدی می رود و بانک مرکزی هم هیچ کاری را در رابطه با آن، صورت نداده است.

در عرض کمتر از دو هفته، ۲۰درصد قیمت ریالمان از بین رفته است/ دولت و رییس کل بانک مرکزی هیچ توضیحی درمورد علل اراعه نکردند

مولوی با گفتن این که متاسفانه در عرض کمتر از دو هفته، ۲۰درصد قیمت ریالمان از بین رفته است، در تشریح علل این اتفاق اظهار داشت: یا بانک مرکزی این حالت را رها کرده است، یا این که افزایش قیمت خود خواسته می بود و یا این که اکنون توان مدیریت شرایط را ندارند. در هر سه حالت، با این عمل، سیگنال زیاد بدی به اقتصاد داده شد و دولت و رییس کل بانک مرکزی به مردم، رسانه‌ها و تحلیلگران هیچ توضیحی درخصوص چرایی آن اراعه نکردند.

بانک مرکزی بر سیاست کنترل تورم متمرکز بشود

به حرف های نویسنده کتاب «رقص بازارها»؛ بانک مرکزی باید بر سیاست کنترل تورم متمرکز بشود. اگر بانک مرکزی، از ابتدا سیاست تثبیت را نقل نمی کرد و همانند همه جای دنیا، اظهار می کرد تا وقتی که توانایی کنترل تورم را نداشته باشد، نمی تواند قوت ریال را نگه داری کند و باید همه پشتیبانی کنند که کنترل تورم ممکن بشود، به ماموریت خود عمل کرده می بود و فردی نمی توانست از این دیدگاه به بانک مرکزی انتقادی داشته باشد. در این شرایط، بانک مرکزی سیاست خود را روشن کرده می بود و حرف های می بود تا وقتی که تورم کنترل نشود، افت قیمت ریال ادامه دارد.

او گفت: اما بانک مرکزی همانند اسلاف خود، به شعار و عمل های ایذایی روی آورد، که نتیجه آنها را تحت گفتن تثبیت اظهار کردند، اما خروجی آن این شده اکه اکنون سکه، ماشین و دیگر کالاها با دلار ۵۸هزار تومانی تطبیق اشکار می کند و متاسفانه هم چنان در گفتمان بانک مرکزی، با تلاش برای نادیده گرفتن مساله، آنچه رخ می دهد را به «بازار غیررسمی» منتسب می کنند! این چه بازار غیررسمی است که زندگی همه و از جمله شخص وزیر اقتصاد را تحت تاثییر قرار می دهد و باز اسم آن را «بازار غیررسمی» می گذارند! چه وقتی باید قبول کنند که چیزی به نام قوت برابری ریال با هر ارز فرد دیگر وجود دارد و تا وقتی که تورم کنترل نشود در بین زمان و در طویل مدت افت قیمت ریال قطعی است.

یا بانک مرکزی این حالت را رها کرده است، یا این که افزایش قیمت خود خواسته می بود و یا این که اکنون توان مدیریت شرایط را ندارند

چرا ماه های پایانی سال مدام ناظر این تکانه ها هستیم!

مولوی با اصرار بر این که بانک مرکزی باید بر کنترل تورم متمرکز بشود، یادآورشد: این که چرا ماه های پایانی سال مدام ناظر این تکانه ها هستیم، را باید از مدیریت اقفتصادی سرزمین سوال کرد که چرا مکرر در شبهای عید و در آخر سال و بعد از تصویب بودجه این اتفاق می افتد و هر ساله در همین مقطع، یک باره جهشی در قیمت دلار داریم! باید جواب دهند که چرا این مساله رخ می دهد!

این کارشناس اقتصاد درخصوص برخی گمانه زنی ها در رابطه با افزایش قیمت دلار به علت جبران کسری بودجه برای ۱۴۰۳، او گفت: هیچ گاه فهمید نمی شوم چرا کشوری باید عامدا از قیمت پول خود بکاهد تا کسری بودجه اش را جبران کند. چرا باید میلیونها نفر را فقیر کنیم تا کسری بودجه مان کنترل بشود! چرا مردم و فعالان اقتصادی باید هزینه عدم منفعت وری، ناکارآمدی ها، هزینه های غیرضروری، معافیت های مالیاتی غیرمتعارف را بپردازند! این حالت که تبدیل التهاب در بازارهای دیگر هم می بشود، زیاد دلواپس کننده است. مگر علت کسری بودجه این نیست که رشد اقتصادی نداریم! متوسط رشد ریالی ۱۲سال تازه ما از صفر به سمت یک درصد متمایل شده است. نقدینگی در این ۱۲ سال، ۲۲ برابر شده است و تورمی که تشکیل کرده، ناخودآگاه بر روی همه چیز از جمله بودجه تاثیرگذار بوده و شکاف بودجه را هم بالاتربرده است.

امکان پذیر برای پشتیبانی به شرکتها تصمیم به افزایش نرخ دلار گرفته باشند

وی با اصرار بر این که روسای بانک مرکزی باید توضیح دهند، آیا این نوسانات دلار برای جبران کسری بودجه انجام می بشود و یا خیر! و چرا در این شرایط، قیمت ارز را رها کرده اند، او گفت: در هر حال ما خارج از سیستم به این مساله نگاه می کنیم و تصمیم برای افزایش قیمت دلار، علل فرد دیگر نیز می تواند داشته باشد. شرکتها به علت مساله نرخ تسعیر و مابه التفاوت نرخ ارز از افزایش نرخ دلار سود می برند. می تواند این مساله هم علت افزایش نرخ دلار باشد؛ چرا که ما در یک اقتصاد شدیدا ذی نفعانه زندگی می کنیم.

رتبه آزادی اقتصادی در ایران ۱۶۰ از ۱۶۵ است

مولوی با گفتن این که رتبه آزادی اقتصادی در ایران ۱۶۰ از ۱۶۵ است و جزء بسته ترین اقتصادها هستیم، گفت: در اقتصادهای بسته، تنها ناظر ابراز اقتصادهای ذی نفعانه هستیم؛ به این معنی که ذی سود افزایش قیمت دلار، ذی سود دلار ۴۲۰۰تومانی و ذی سود انحصار ماشین و عدم واردات ماشین و غیره داریم. اقتصاد ما اقتصادی ذینفعانه است و این افزایش قیمت دلار را هم می توان در این چارچوب بازدید کرد. تعداد بسیاری از بنگاه های ما تنها با تورم می توانند حیات داشته باشد، چرا که قابلیت رقابت ندارد.

وی با اصرار بر این که دولت می تواند به طور مقطعی قیمت دلار را کنترل کند و حتی می تواند قیمت امسال را برای سال سپس هم نگه داری کند، مقدار پایداری این قیمت را مهم دانست و او گفت: تا وقتی که تورم وجود دارد در بین زمان و بلند زمان افت قیمت ریال ادامه خواهد داشت.

اقتصاد ایران، هر روز به سمت فقیرتر شدن می رود

دبیر کل قبل انجمن اقتصاددانان ایران ضمن اصرار بر الزام دقت به پیامدهای افزایش قیمت دلار در سرزمین، افزود: در عرض کمتر از دو هفته ، ۲۰درصد از قوت خرید دلاری افت اشکار کرده است. سیاست ارز ترجیحی نیز، با هر رقمی، جواب نداده است. متاسفانه اقتصاد ایران، هر روز به سمت فقیرتر شدن می رود و سال آینده این افت قیمت ریال، در کنار تورم مشکل زیاد بزرگ «اندوخته در گردش» را برای بنگاه ها تشکیل خواهد کرد. در شرایطی که سال آینده بنگاه ها، نیاز دارند اندوخته شان رشد کند، اما از آنجا که بانک مرکزی سیستم بانکی را قفل کرده و وام دهی صورت نمی گیرد، تعداد بسیاری از بنگاه ها با چالش تامین اندوخته در گردش روبرو می باشند اما به علت تشکیل تورم ناشی از افزایش نرخ دلار، در سمت بازار هم با افت تقاضا روبرو می شوند.

سه سناریو پیش روی اقتصاد سال ۱۴۰۳

مولوی با گفتن این که سال آینده تورم رکودی بزرگتری خواهیم داشت و بنگاه ها به طور جدی تری در دو راهی بقا و تعطیلی قرار خواهند گرفت، او گفت: بانک مرکزی در سناریویی خوش بینانه، معتقد است می تواند رشد نقدینگی را روی ۲۵درصد نگه داری کنم و رشد اقتصادی هم بالای ۳درصد خواهد می بود و تورم نیز در کانال ۳۵ تا ۴۰درصد قرار می گیرد. اما سناریوی میانه که امکان تحقق ۵۰درصدی می توان به آن داد، نقدینگی در اقتصاد ایران را با نزدیک به ۳۰درصد رشد برسی می کند، در این سناریو کانال تورم، ۴۰ تا ۴۵درصد است. سناریوی بدبینانه رشد نقدینگی بیشتر از ۳۰درصد تا ۳۵درصد با رشد اقتصادی نزدیک به ۲درصد است که تورم را به کانال ۴۵ تا ۵۰درصد می برد. همه اینها بر پایه مقدار برآورد رشد اقتصادی و رشد نقدینگی قابل محاسبه است.

به هسته سخت تورم خوردیم که فعلا پایدار است

این اقتصاددان در آخر خاطرنشان کرد: متاسفانه ما به هسته سخت تورم خوردیم که فعلا پایدار است و امیدی به افت آن نمی رود. مگر این که ناظر افزایش رشد اقتصادی باشیم و سیاست پولی تحول کند و تحول درستی همراه با گشایش در حوزه تحریمها صورت گیرد.