به حرف های دانشمندان، بذر بیماری اسکیزوفرنی امکان پذیر در اولین لحظات زندگی انسان کاشته شود و اکنون دانشمندان کشف کرده‌اند که یک تحول ژنتیکی در دوران جنینی با ابتلا به اسکیزوفرنی مرتبط است.

به نقل از اس‌ای، این کشف از سوی گروهی از محققان به رهبری ادواردو مائوری(Eduardo Maury)، پزشک و دانشمند دانشکده پزشکی هاروارد که داده‌های ژنتیکی از مثالهای خون تقریباً ۲۵ هزار فرد مبتلا به اسکیزوفرنی یا بدون اسکیزوفرنی را بازدید کردند، به دست آمد.

در حالی که این دو تحول ژنتیکی نیاز به قبول بیشتری دارند، یافته‌ها این ایده نوظهور را تحکیم می‌کند که بذر اسکیزوفرنی همیشه ارثی نیست، با این حال امکان پذیر زمان‌ها قبل از این که فردی به دنیا بیاید، رقم زده شود. اگر این چنین باشد، پنجره‌ای را به روی پیشگیری اولیه این بیماری باز می‌کند.

اسکیزوفرنی یک اختلال عصبی جدی است که از ترکیب پیچیده‌ای از عوامل ژنتیکی و محیطی ناشی می‌شود و رویدادهایی همانند ترومای دوران کودکی یا عفونت‌های ویروسی به گمان زیادً در آن نقش دارند و خطر ابتلا به علائم هذیانی یا اختلال تفکر را در آینده در زندگی افزایش خواهند داد.

اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی(Schizophrenia) که با نام روان‌گسیختگی نیز شناخته می‌شود، یک اختلال روانی است که با دوره‌های مداوم یا عودکننده روان‌پریشانه اشکار می‌شود. علائم مهم آن شامل توهم، غالبا توهم شنیداری، هذیان و اختلال تفکر است. علائم دیگر آن عبارت هستند از کناره‌گیری اجتماعی، افت ابراز عواطف و بی‌تفاوتی. این علائم طبق معمولً کم کم ابراز اشکار می‌کنند، در اغاز بزرگسالی اغاز خواهد شد و در تعداد بسیاری از موارد هیچ زمان به ‌طور کامل رفع نمی‌شوند.

برای تشخیص اسکیزوفرنی، هیچ آزمون عینی مشخصی وجود ندارد و بر پایه حرکت مشاهده‌ شده از بیمار توسط پزشک یا روان‌شناس بالینی، برای تشخیص نیاز است و سابقه‌ای شامل تجارب گزارش‌ شده فرد و گزارش افراد آشنا با فرد تهیه شود.

این چنین برای تشخیص بیماری اسکیزوفرنی، پزشکان باید قبول کنند که علائم و اختلالات عملکردی در فرد به زمان ۶ ماه وجود داشته است. 

تعداد بسیاری از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دارای اختلال‌های روانی دیگر نیز می باشند، به ‌اختصاصی اختلالات سوءمصرف مواد، اختلالات افسردگی، اختلالات اضطرابی و اختلال وسواس فکری-عملی.

نزدیک به ۰٫۳ تا ۰٫۷ درصد از مردم در طول زندگی خود به ‌گفتن بیمار اسکیزوفرنی تشخیص داده خواهد شد. برآوردها در سال ۲۰۱۷ بیانگر ابتلای ۱٫۱ میلیون مورد تازه بوده است و در سال ۲۰۱۹ مجموعاً ۲۰ میلیون مورد از این بیماری در جهان وجود داشته است. مردان زیاد تر از زنان مبتلا خواهد شد و سن اغاز بیماری در مردان به ‌طور متوسط پایین‌تر از زنان است؛ اگرچه برخی از تحقیقات گسترده تفاوت جنسیتی در شیوع این اختلال اشکار نکرده‌اند.

علل احتمالی ابتلا به اسکیزوفرنی شامل عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی است. عوامل ژنتیکی شامل انواع واریانس‌های ژنتیکی متداول و نادر است. عوامل محیطی احتمالی شامل بزرگ‌شدن در شهر، مصرف ماری‌جوآنا در دوران بلوغ، عفونت‌ها، سن مادر یا پدر فرد و تغذیه نامناسب مادر در دوران بارداری است.

تقریباً نیمی از مبتلایان به اسکیزوفرنی در درازمدت بدون عود مجدد بهبود چشمگیری خواهند داشت و قسمت کوچکی از این افراد به ‌طور کامل بهبود می‌یابند، اما ۵۰ درصد باقی‌مانده دچار نقص مادام‌العمر خواهند می بود. در برخی موارد امکان پذیر فرد به ‌طور مکرر در بیمارستان بستری شود. مشکلات اجتماعی همانند بیکاری طویل زمان، فقر، بی‌خانمانی و سوءاستفاده از بیمار و بزه‌دیدگی شایع است.

متوسط امید به زندگی افراد مبتلا به این اختلال ۲۰ سال کمتر از جمعیت عمومی است. این قضیه، پیامد افزایش مشکلات سلامت جسمی و مقدار خودکشی بالاتر (نزدیک به ۵ درصد) در بیماران اسکیزوفرنی است. تخمین زده می‌شود که در سال ۲۰۱۵ نزدیک به ۱۷ هزار نفر در سراسر جهان در تاثییر عواملی که مربوط به اسکیزوفرنی یا ناشی از آن است، جان خود را از دست داده‌اند.

هسته مهم درمان اسکیزوفرنی، مصرف داروهای ضد روان‌پریشی است که روان‌درمانی، آموزش شغلی و توان‌بخشی اجتماعی در کنار آن صورت می‌گیرد. تا یک سوم از بیماران امکان پذیر به داروهای ضد روان‌پریشی نسل اول جواب ندهند. در این صورت امکان پذیر از داروی ضد روان‌پریشی نسل دو همانند کلوزاپین منفعت گیری شود.

شواهدی وجود دارد که مشخص می کند فیزیولوژی مسئول اسکیزوفرنی است یا در اغاز بارداری یا در نتیجه عوارض حاملگی منشأ می‌گیرد.

دانشمندان در سال ۲۰۱۷، با مطالعه دسته‌هایی از سلول‌های رشدیافته در آزمایشگاه که همانند مغزهای کوچک بودند، شواهدی اشکار کردند که مشخص می کند سلول‌های مغزی نامرتب که به شدت تقسیم خواهد شد و زیاد سریع اختلاف می‌یابند، امکان پذیر تبدیل اسکیزوفرنی شوند.

محققان در سال ۲۰۲۱، ژن‌های خاصی را در جفت جنین شناسایی کردند که در بارداری‌های پیچیده فعال می باشند و با این اختلال مرتبط می باشند.

مائوری و همکارانش در سال ۲۰۲۳، دو ژن به نام‌های NRXN۱ و ABCB۱۱ را شناسایی کردند که به نظر می‌رسد وقتی که نسخه‌هایی از ژن‌ها در رحم ناپدید خواهد شد، با اسکیزوفرنی مرتبط می باشند.

کریس والش(Chris Walsh)، نویسنده ارشد و متخصص ژنتیک در بیمارستان کودکان بوستون، در زمان انتشار کردن این تحقیق گفت: ما در حال بازدید جهش‌هایی هستیم که از والدین به ارث نمی‌رسند.

محققان در ژن‌های NRXN۱ و ABCB۱۱، تغییراتی به نام «تغییرات تعداد رونوشت» اشکار کردند که نوعی خطای ژنتیکی است که در آن رونوشت‌هایی از یک ژن یا قسمت‌های طویل دی‌ان‌ای در یک فرد در قیاس با فرد بعدی رونوشت خواهد شد یا در این مورد «حذف» خواهد شد.

در موارد نادر، تغییرات تعداد رونوشت‌ها می‌تواند به ارث برسد که در نزدیک به ۵ درصد از موارد اسکیزوفرنی نقش دارد. آن جهش‌های به ‌کلمه ژرم‌لاین(germline) در همه سلول‌های بدن ظاهر خواهد شد، چون قبل از اولین تقسیم‌بندی تخمک بارور شده در ژنوم فرد نوشته شده‌اند.

جهش ژرم‌لاین را می‌توان به گفتن هرگونه تحول در توالی ژنتیکی ژن‌های سلول‌های زایا (گامت) تعریف کرد.

تحقیقات قبل با مطالعات جدیدتر که به فهرست پیوندهای ژنتیکی شناخته شده اضافه می‌شود، این چنین مشخص می کند که از هر پنج مورد اسکیزوفرنی، چهار مورد را می‌توان در ژن‌های به ارث رسیده از والدین کودک ردیابی کرد. با این حال، تا این مدت هم تقریباً ۲۰ درصد از موارد بدون مبنای آشکاری در مسائل ارثی باقی می‌ماند.

مائوری و همکارانش از بین دو ژن شناسایی شده در این مطالعه، حذف نسبی NRXN۱ را در پنج مورد اسکیزوفرنی و حذف هیچ‌یک را در افراد سالم گروه ناظر اشکار کردند. این شیوع زیاد زیاد تر از پایگاه‌های داده در سطح جمعیت می بود.

ژن NRXN۱ به سلول‌های مغز در انتقال سیگنال‌ها پشتیبانی می‌کند و قبلاً با اسکیزوفرنی مرتبط شناخته شده است؛ یعنی وقتی که این جهش‌ها به ارث می‌رسند.

هنگامی که جهش‌ها ارثی نیستند، اما در مرحله های اولیه رشد یا اواخر زندگی به دست می‌آیند، به آنها «جهش جسمی» یا «جهش سوماتیک» می‌گویند.

جهش سوماتیک را می‌توان به گفتن هرگونه تحول در توالی ژنتیکی ژن‌های سلول سوماتیک تعریف کرد. به عبارت دیگر، این نوعی جهش است که در سلول‌های سوماتیک (پیکری) و بعد از لقاح گامت‌ها در طول چرخه زندگی ارگانیسم رخ می‌دهد.

از آنجایی که این سلول‌ها بعد از این که سلول‌های جنینی سفرهای جداگانه‌ای را اغاز کرده‌اند و سلول‌های گوناگون را راه اندازی خواهند داد تا یک انسان کامل را تشکیل کنند، به وجود می‌آیند، این جهش‌ها به نوادگان سلول منتقل خواهد شد.

به این علت جهش‌های جسمی تنها در کسری از سلول‌های بدن یافت خواهد شد. به گفتن مثال سلول‌های مغز و خون، اما نه سلول‌های جنسی. این نوعی جهش در ژن NRXN۱ است که مائوری و همکارانش اشکار کردند.

ژن دوم شناسایی شده، ABCB۱۱ نام دارد که به گفتن کد کننده پروتئین کبد شناخته شده است، اما ربط آن با اسکیزوفرنی به مراتب کمتر قطعی است.

مائوری و همکارانش حذف‌هایی در ژن ABCB۱۱ در پنج مورد دیگر اسکیزوفرنی یافتند که همه انها به داروهای ضد روان پریشی جواب ندادند.

مائوری درمورد ژن ABCB۱۱ می‌گوید: این یکی برای ما از ناکجاآباد آمد. برخی مطالعات انجام شده است که جهش در این ژن را با اسکیزوفرنی مقاوم به درمان مرتبط می‌کند، اما به خودی خود به شدت در اسکیزوفرنی دخیل نیست.

در کل، محققان به این نتیجه رسیدند که تغییرات در این دو ژن امکان پذیر قسمت کوچک اما قابل توجهی از معماری ژنتیکی اسکیزوفرنی را تشکیل کند، اما به حرف های خودشان، تحقیقات بیشتری ملزوم است تا بفهمیم چه مقدار جدی است.

این مطالعه در مجله Cell Genomics انتشار شده است.