در همین خصوص حمید حاج‌اسماعیلی، کارشناس بازار کار، می‌گوید: تا قبل از جنگ ۱۲ روزه دو رویکرد قالب در رابطه با سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان سرزمین در خصوص گسترش اقتصادی نقل می بود که یکی، متکی می بود بر پیش‌شرط حذف تحریم‌ها و ربط و تعامل با کشورهای غربی می بود. یک رویکرد هم او گفت و گو عدم دقت به تحریم‌ها و اتکا به منبع های و ابزارها و امکانات داخلی می بود.

وی می‌افزاید: ما رویکرد اول را در انتخابات تازه ریاست‌جمهوری ناظر بودیم که اقبال بیشتری داشت و با وجود شراکت پایینی که در انتخابات می بود، اما اکثریت آقای پزشکیان را به این علت انتخاب کردند که مساله تحریم‌ها را بتواند پیگیری کند.

این کارشناس بازار کار تصریح می‌کند: به‌هرحال این شعار قالب آقای پزشکیان می بود و یا احتمالا برآیند آن تبلیغاتی می بود که در انتخابات نسبت به رقیب ها داشت و مردم به او دقت کردند. خود بدنه حاکمیت هم بر پایه عقلانیتی که در رابطه با روبه رو شدن با مشکلات سرزمین طی ۴ دهه تازه می بود، تا حدودی به این مساله رضایت داشتند که باید تحریم‌ها برداشته شود.

حاج‌اسماعیلی گفتن می‌کند: یقیناً رویکرد دوم که عدم دقت به تحریم‌ها و اتکای داخلی می بود را ما در یک دوره سه ساله در دولت سیزدهم ناظر بودیم. آن‌ها با این مبنا کار خود را اغاز کردند و سپس از سه سال هم دیدیم که هیچ اتفاق خاصی نیفتاد و نتوانستند موفق باشند.

این کارشناس بازار کار متذکر می‌شود: گرچه به طور افسارگسیخته هم تبلیغ شد که کارهایی صورت گرفته و چون از همه شبکه‌های تبلیغی و رسانه‌ای در حوزه دولت و حکومت منفعت گیری می‌کردند، جستوجو این تلقین بودند که بدون دقت به مساله تحریم‌ها، توانستند کارهایی را انجام بدهند، اما ما برآیند این کار را سپس از سه سال دیدیم که نه‌تنها اتفاقی نیفتاده، بلکه مشکلات بیشتری بر سرزمین تحمیل شده است.

بدون از بین بردن تحریم‌ها امکان گسترش وجود ندارد

این کارشناس بازار کار در ادامه می‌گوید: سپس از جنگ ۱۲ روزه حتما شرایط و معادلات تحول کرده و حتی اتخاذ سیاست برای گسترش و اداره سرزمین نیز دچار تحول خواهد شد و تحت‌تاثییر تغیرات قرار گرفته است. این سناریوها مشخص می کند که دیگر او گفت و گو گسترش سرزمین بدون تحریم‌ها نقل نیست و این، رنگ باخته است.

حاج‌اسماعیلی می‌افزاید: آن‌هایی که تلاش می‌کردند این مساله را برجسته کنند که ما نمی‌خواهیم به مساله روابط بین‌الملل دقت کنیم یا تحریم‌ها را پیگیری نکنیم، دیگر این شعار را نمی توانند نقل کنند، چون به‌هرحال نوشته مهمی است و این کاملا جا افتاده که بدون برداشتن تحریم‌ها و حل منازعات بین‌المللی و روابط خارجی، امکان گسترش ایران وجود ندارد.

وی تصریح می‌کند: این مساله تا اندازه‌ای مورد غفلت قرار گرفت و سرزمین را داخل جنگ کرد. اگر ما در او گفت و گو‌های دیپلماتیک و فنی و مسایل اجتماعی و حتی فنی و تخصصی همانند اقتصاد به درستی و با عقلانیت برای منافع ملی فکر کرده بودیم، احتمالا داخل جنگ نمی‌شدیم. این‌ها، همه غفلت‌هایی است که صورت گرفته و نه‌تنها در قسمت‌های اقتصادی دچار صدمه زیاد شدیم، بلکه ما را دچار تهدیدات امنیتی و جنگ کرد.

چشم‌انداز رشد اقتصادی بالا وجود ندارد

این کارشناس بازار کار با اشاره به سناریو اولی که در رابطه با رشد اقتصادی وجود دارد، می‌گوید: سناریویی که نقل شده، اولین آن‌ها این است که تحریم‌ها برداشته شود. کمترین گمان را باید به سناریو اول بدهیم، چون شرایطی که الان حاکم است، این علامت و نشانه را به ما نمی‌دهد.

حاج‌اسماعیلی می‌افزاید: تا این مدت نزدیک به ۳ سال از دوره ریاست‌جمهوری ترامپ باقی مانده و ما شخصیت او و روابط او با اسرائیل را می‌شناسیم و تاثیرگذاری لابی یهودی و اسرائیل را در آمریکا و روی رفتارهای ترامپ کاملا می‌بینیم. این را در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ هم توانایی کردیم.

وی متذکر می‌شود: آنچه که اتفاق افتاد و تبدیل جنگ شد هم نشان داد که آن‌ها نیت خوبی نسبت به ایران ندارند، به این علت زیاد ساده‌لوحانه است که ما فکر کنیم در این چنین وضعیتی که خاص هست، امکان بازیابی شرایط را داریم، به این علت فکر نمی‌کنم اتفاقی بیفتد که ما بتوانیم تحریم‌ها را برداریم.

این کارشناس بازار کار گفتن می‌کند: آنچه که ما در برنامه هفتم گسترش تدوین کردیم، مبتنی بر او گفت و گو رویکرد اداره سرزمین و گسترش اقتصادی بدون دقت به مساله تحریم‌ها می بود. برای همین هم آن‌جا ما رشد اقتصادی ۸ درصد تکراری را آوردیم که در ۶ برنامه قبل از آن هم تکرار کرده بودیم؛ بدون این‌که به مولفه‌های نیازمند رشد اقتصادی ۸ درصد همانند تعامل با دنیا دقت کنیم، این‌که باید در قسمت‌های گوناگون صنایع سرزمین و زیرساخت‌ها اندوخته‌گذاری کنیم، انرژی مناسب را برای سرزمین بهینه و در عین حال، تکنولوژی و فناوری داخل سرزمین کنیم.

حاج‌اسماعیلی تصریح می‌کند: این‌ها هنگامی وجود نداشته باشد، چطور می‌شود یک رشد اقتصادی ۸ درصدی تشکیل و در عین حال، ثباتی هم به لحاظ اقتصادی و اجتماعی تشکیل کنیم. همان موقع هم انتقاداتی به مساله رشد اقتصادی ۸ درصد در برنامه هفتم گسترش شد که غیرواقع‌گرایانه است و بدون این نگاه است که ما شرایط را برای رشد اقتصادی ۸ درصد فراهم کنیم.

دستمزدها در سال ۱۴۰۵ به چه سمتی می‌رود؟

این کارشناس بازار کار در عین حال می‌گوید: در سناریوهای دیگر نقل شده که حالت به همین شکل جاری ادامه اشکار کند و یا این‌که تحریم‌ها تشدید شود. الان واقعا این‌ها قابل پیش‌بینی نیست که ما فکر کنیم چه اتفاقاتی خواهد افتاد.

حاج‌اسماعیلی می‌افزاید: شما می‌دانید ما سپس از جنگ ۱۲ روزه هر روز چشم به راه این بودیم که امکان پذیر اسرائیل مجدد به ایران دعوا کند. تا این مدت هم این تهدیدات رفع نشده است. در عین حال، در قسمت سیاست‌های گفتمانی نیز ناظر این هستیم که آمریکا به گفتن بانی مهم تحریم‌ها علیه ایران، هم چنان کشورهای گوناگون را تهدید می‌کند که حق کار با ایران را ندارند و یا خود ایران را تهدید می‌کند که زیاد تر از مراودات اقتصادی محروم می‌شود.

وی یادآور می‌شود: ما دیدیم که حتی ترامپ، بریکس را تهدید کرد که اگر آن‌جاها عمل های اقتصادی پررنگی شکل بگیرد، تحریم خواهند شد. در عین حال، به چین و هند که از نفت ایران منفعت گیری می‌کنند، هشدار داده شد که نباید نفت ایران را بخرند. این‌ها مشخص می کند که سناریوی تشدید تحریم‌ها هم وجود دارد، چون حداقل تا آخر دوره ترامپ گمان این‌که تحریم‌ها تشدید شود، وجود دارد؛ گرچه ما اظهارات و اقداماتی را از طرف وزارت خزانه‌داری آمریکا و وزارت خارجه آمریکا ناظر بودیم که تحریم برخی موسسات و افراد هم شکل گرفته است.

این کارشناس بازار کار تصریح می‌کند: آن‌ها عملا جستوجو محدودیت‌های زیاد تر برای سرزمین می باشند. خب در این چنین وضعیتی که هم شرایط غیرقابل پیش‌بینی است و هم اقداماتی از طرف آن‌ها صورت گرفته و در کنار آن‌ها هم چنان تهدیدات امنیتی وجود دارد و رفع نشده است، مبنای قابل اشتراکی برای مذاکرات، پیش رو نیست که فکر کنیم ایران و آمریکا سر یک میز می‌نشینند.

حاج‌اسماعیلی گفتن می‌کند: در این چنین فضایی دقت کنید که سرزمین با افتمنابع مواجه است. خب درآمدهای ارزی سرزمین به حداقل خواهد رسید و ما الان نیز در قسمت انرژی دچار مشکل هستیم. ما می‌بینیم صنایع و بازار کار با مشکل افتبرق روبه رو می باشند و افتآب نیز به علت خشکسالی‌ها تشدید شده است.

وی متذکر می‌شود: هنگامی دولت منبع های کافی ندارد، چطور امکان بهبودی شرایط وجود دارد؟ من حتی پیش‌بینی می‌کنم که ما برای سال آینده، افزایش دستمزدها را در تناسب با سال قبل نتوانیم اضافه کنیم و حتما کمتر خواهد شد، چون دولت با افتمنابع اعتباری روبه رو است.

این کارشناس بازار کار می‌گوید: اگر هم بخواهد افزایش دستمزدها را بدون پشتوانه مالی افزایش دهد، حتما بار تورمی آن، سختی بیشتری را به اقتصاد و حتی خود حقوق‌بگیران خواهد آورد.

حاج‌اسماعیلی تصریح می‌کند: پیش‌بینی من این است که ما به سمت جیره‌بندی زیاد تر و کوپن و کالابرگ خواهیم رفت. در نهایت غیر از این‌که امکان رشد اقتصادی بالا نخواهیم داشت، فکر می کنم مردم هم دچار ریاضت اقتصادی زیاد تر خواهند شد؛ مگر این‌که واقعا در حوزه روابط بین‌الملل یک اتفاق خاص را رقم بزنیم و شوک جدیدی که مثبت باشد، اتفاق بیفتد.